تحمیل «تابو»های اجتماعی به تنها نمایش تئاتر فجر درباره ترانس‌سکشوال‌ها

تئاتر ایران با بودجه اندک به زندگی‌اش ادامه می‌دهد. جشنواره تئاتر فجر هم جشنواره کم‌رمقی‌ست. یکی از حوادث دوره اخیر این جشنواره پرفورمنس «همان باش که نیستی» به کارگردانی سامان ارسطو درباره مشکلات ترانس‌سکشوال‌ها در ایران است. سامان ارسطو می‌گوید این اثر را در بخش اصلی و صحنه‌ای جشنواره تئاتر فجر نپذیرفتند.

سامان ارسطو در پرفورمنس «همان باش که نیستی»

«همان باش که نیستی» اما در بخش «به علاوه» سی و پنجمین جشنواره تئاتر فجر به نمایش درمی‌آید. کارگردان این نمایش در گفت‌و‌گو با خبرگزاری کار ایران می‌گوید:

«متأسفانه هنوز نسبت به ترنس‌ها در ایران تابو وجود دارد. سال گذشته نمایش ما را نپذیرفتند و امسال نیز این اثر را در بخش اصلی و صحنه‌ای جشنواره تئاتر فجر راه ندادند.»

او در همین گفت‌و‌گو به این نکته اشاره می‌کند که مسئولان وزارت ارشاد اسلامی برخی «تابو»ها را به این نمایش تحمیل کرده‌اند:

«تابوی اجتماعی نسبت به مشکل ترنس‌ها به اثر نمایشی ما تحمیل شد. سرنوشت پذیرفته شدن “همان باش که نیستی” در سی و پنجمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر تا لحظه آخر نامشخص بود.»

سامان ارسطو، بازیگر، کارگردان و مدرس تئاتر است. او در سال ۱۳۸۷ در ۴۱ سالگی تغییر جنسیت داد. موضوع پرفورمنس «همان باش که نیستی» هم مشکلات عاطفی و تنهایی ترانس‌سکشوال‌های ایرانی‌ست: یک تجربه شخصی که جنبه اجتماعی هم پیدا می‌کند. سامان ارسطو می‌گوید:

«سال ۱۳۶۷ که فهمیدم چه هستم، هیچکس را نداشتم که حمایتم کند و دچار اتفاقات بدی شدم. سال ۱۳۸۵ تصمیم گرفتم از تنها شدن، از دست دادن کار و خیلی چیزهای دیگر نترسم. مقابل خودم ایستادم و گفتم: همان باش که می‌خواهی، نه همان که دیگران می‌خواهند. پرفورمنس “همان باش که نیستی” درست است که قصه تنهایی من است ولی قصه‌ای‌ست که در هر جای تاریخ اتفاق می‌افتد و من با این اجرا به آدم‌ها نشان می‌دهم که جور دیگری به هم نگاه کنند و قلب‌شان را بازتر کنند و در این دنیای پر از خشونت با مهر به یکدیگر نگاه کنند.»

«همان باش که نیستی» در هفته پرفورمنس ایران و فرانسه انتخاب شد. ابتدا قرار بود در تالار مولوی روی صحنه بیاید، اما مسئولان تالار مولوی از پذیرش این نمایش خودداری کردند. با این‌حال با مساعدت مسئولان تماشاخانه فانوس در میدان هفت‌تیر تهران روی صحنه رفت. این نمایش، دوشنبه و سه‌شنبه چهارم و پنجم بهمن ماه در تماشاخانه فانوس در بخش «به علاوه» جشنواره تئاتر فجر اجرا می‌شود. سامان ارسطو می‌گوید برای پذیرش در جشنواره تئاتر فجر از او خواسته بودند که پرفورمنس را به طور زنده مقابل مسئولان اجرا کند. در حالی‌که گروه‌های دیگری تئاتری معمولاً ویدیوی اجرایشان را به مسئولان وزارت ارشاد می‌دهند.

سامان ارسطو در سال ۱۳۶۷ با نمایش «سلول هیجده» کارش را در تئاتر ایران آغاز کرد که بعد از یک شب اجرا توقیف شد.  او با انجمن حمایت از حیوانات همکاری می‌کند و پانسیونی برای نکهداری سگ‌ها و گربه‌های خیابانی دایر کرده است. حمایت از کارتن‌خواب‌ها هم یکی یگر از فعالیت‌های اجتماعی متعدد اوست.