حواشی جشنواره فیلم فجر سی‌وپنجم، چنان کش پیدا کرد که با گذشت نزدیک به یکسال، نه تنها فراموش نشد، بلکه منجر به تغییراتی بنیادین در نحوه برگزاری جشتواره سی‌وششم نیز شده است. این زلزله مهیب و گسترده که پای چرتکه و حساب و کتاب مالی را به میان آورده، باعث شد تا سازمان سینمایی سیاست صرفه‌جویی و اختصار را در برگزاری جشنواره امسال پیش بگیرد.
عباس صالحی وزیر ارشاد دولت روحانی در نمایشگاه مطبوعات امسال خبر از کاهش بودجه جشنواره فیلم فجر داد و گفت که به طور کلی در نظام بودجه‌ریزی جشنواره‌ها این هدف دنبال می‌شود که با حداقل هزینه‌ها، حداکثر بهره‌برداری را داشته باشیم. نمی‌خواهیم ادعا کنیم که مخارج قبلی غلط بوده است اما به دنبال این هستیم که چگونه می‌توان با کمتر کردن هزینه‌ها بهره‌برداری را افزایش داد.
کم‌کردن هزینه‌ها؛ هدفی است که با اعتراض برخی اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی همچون احسان قاضی‌پور کلید خورد؛ چنانکه پس از برپایی یک جلسه مشترک فی‌مابین رئيس وقت سازمان سینمایی و این کمیسیون؛ بر سر رقم ۱۱ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومانی بودجه جشنواره؛ اظهارات ضد و نقیضی از سوی طرفین اعلام شد و در نهایت قاضی‌پور گفت که بودجه سازمان سینمایی را از طریق دیوان محاسبات پیگیری می‌کند.
با اینکه خبری از این پیگیری نشد ولی در جلسه رای اعتماد به علی صالحی به عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمود صادقی نماینده مجلس از ابهام در هزینه‌کرد وزارت ارشاد اسلامی سخن گفت و فراتر از آن اظهار داشت که بعضی از این هزینه‌ها صرف زمین‌خواری و خرید زمین در شمال کشور می‌شود.
با این همه، انتشار پرداخت دستمزد ۴۰۰ میلیون تومانی به یکی از بازیگران سینمایی برای مشاوره هنری به دبیر جشنواره فیلم فجر جنجال همه‌گیری آفرید؛ محمد حیدری دبیر جشنواره سی‌وپنجم، این خبر را تکذیب کرد. اما این افشاگری‌ها حتی دبیران سابق جشنواره فیلم فجر را هم وارد ماجرا کرد و عنوان شد که آنها به جای دستمزد هر کدام ۳۰ و ۴۰ سکه بهار آزادی گرفته‌اند که آن هم بعدا تکذیب شد.
اما سرانجام بودجه جشنواره سی‌وپنجم فیلم فجر را سامانه دسترسی به اطلاعات آزاد در بخش ملی بیش از ۱۱میلیارد تومان و در بخش جهانی بیش از هشت میلیارد تومان نشان داد.
این بودجه ۱۹ میلیاردی؛ همچنین شائبه گم شدن ۹ میلیارد تومان مابه‌تفاوت مبلغی که پیش از این از سوی سازمان سینمایی طرح شده بود را بوجود آورد که در نهایت از سوی روابط عمومی سازمان سینمایی رد شد. با همه این اوصاف، جنجال بودجه جشنواره فیلم فجر، پس از اعلام قطعی مبلغ ۱۹ میلیاردی با واکنش‌های مختلفی روبروست؛ چنانکه منتقدان آن را ۳ برابر بودجه جشنواره فجر در دوره جواد شمقدری و پرهزینه‌ترین جشنواره تاریخ سینمای ایران با بدهی مالیاتی ۲۰ میلیاردی می‌دانند.
///////
بودجه فستیوال فیلم برلین در سال ۲۰۱۷، ۲۴ میلیون یورو است که ۲/۷ میلیون آن توسط بخش فرهنگی دولت تامین شده است. همچنین فستیوال ۲۰۱۷ کن با بودجه ۲۰ میلیون یورویی برگزار شده که بخشی از آن توسط مالیات‌دهندگان فرانسوی و بخشی از سوی حامیان مالی و شرکت‌های بزرگ تجاری تامین شده است. فستیوال فیلم تورنتو نیز بودجه‌ای ۴۰ میلیون دلاری برای برگزاری دارد که ۱۳ میلیون آن از سوی اسپانسرهای مالی بدست آمده است. فستیوال فیلم ونیز نیز در سال ۲۰۱۷ با بودجه ۱۲ میلیون یورویی برگزار شد که ۷ میلیون از این مبلغ از سوی دولت پرداخت شده است. فستیوال فیلم رم نیز با بودجه ۱۰ میلیون یورویی برگزار می‌شود که بخش عمده آن با کمک حامیان مالی تامین می‌شود نه بودجه دولتی.
///////
از سوی دیگر، سینماگرانی از جمله مهدی کرم‌پور از هزینه‌های گزاف جشنواره‌ای که فراتر از مرزهای ایران و حتی تهران نمی‌رود؛ انتقاد کرده‌اند. کرم‌پور هزینه‌های فستیوال فیلم ونیز را یک‌چهارم جشنواره فیلم فجر خوانده و گفته که تازه آنها برای مهمانان خود سرویس‌های حمل و نقل گران قیمت و هتل‌های پنج ستاره فراهم می‌کنند. درحالیکه جشنواره فیلم فجر هزینه‌ها و دستاوردهایش همخوانی ندارد.
ماحصل این انتقادات، شورای سیاستگذاری جشنواره فیلم فجر را به سوی صرفه‌جویی و حرس شاخه‌های جشنواره سوق داده است؛ این صرفه‌جویی به معنای صرف نظر از کاخ جشنواره و کوچ اهالی رسانه از برج میلاد، نداشتن مراسم افتتاحیه و مختصر کردن رقابت‌ها به بخش سودای سیمرغ(شامل فیلم‌های مستند و هنر و تجربه) است.
این نخستین‌بار در تاریخ برگزاری جشنواره فیلم فجر است که وزارت ارشاد بر صرفه‌جویی و حذف تشریفات زائد تأکید دارد؛ آن هم در چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب. با این وجود، اعمال تغییرات و آزمون و خطاها چیز تازه‌ای برای جشنواره سی‌وشش ساله فجر نیست؛ با هر تغییر مدیریتی و با هر سلیقه دبیری، از نو همه چیز رنگ تغییر می‌گیرد؛ حتی کاخ جشنواره که عمری ۸ ساله داردآنگونه که ابراهیم داروغه‌زاده دبیر جشنواره سی‌وششم گفته، حتی قرار است فروش بلیت و گیشه از ۱۰ درصد به ۳۰ درصد افزایش یابد تا سینماداران سود بیشتری عایدشان شود. چون که از جشنواره فیلم فجر سال گذشته، انجمن سینماداران همچنان از سازمان سینمایی طلبکارند.
او گفته که باید هزینه‌ها مدیریت شود و با احتساب تورم، هزینه‌های عملکردی چون برگزاری جشنواره در استان‌ها، میزبانی ۴ هزار نفر در برج میلاد و اهدای جایزه به همه کاندیداها به خودی خود هزینه‌بر است.
محمدمهدی حیدریان رئیس سازمان سینمایی هم این سیاست را با جذب حامیان مالی اجرایی دانسته و گفته در عین اینکه «می‌خواهیم از این شکوه کم نکنیم، صرفه‌جویی هم انجام دهیم و تشریفات زاید را برداریم.»
از نظر رئيس سازمان سینمایی، حذف این تشریفات زائد یعنی افزایش راندمان و سازگاری هزینه مراسم با درآمد فرهنگی است.
این نخستین‌بار در تاریخ برگزاری جشنواره فیلم فجر است که وزارت ارشاد بر صرفه‌جویی و حذف تشریفات زائد تأکید دارد؛ آن هم در چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب. با این وجود، اعمال تغییرات و آزمون و خطاها چیز تازه‌ای برای جشنواره سی‌وشش ساله فجر نیست؛ با هر تغییر مدیریتی و با هر سلیقه دبیری، از نو همه چیز رنگ تغییر می‌گیرد؛ حتی کاخ جشنواره که عمری ۸ ساله دارد.
به این واسطه، همه دست‌اندرکاران و برگزارکنندگان از نو دست به تجربه می‌زند و بخش عظیمی از دستاوردهای سابق خود را دور می‌ریزند. تغییر ساختارهای هرساله و فقدان یک مدیریت جامع و برنامه‌ریزی درازمدت و اصولی؛ جشنواره را دستخوش بادهای همواره تنش‌های سیاسی و درون‌گروهی سینما کرده که حتی شفافیت مالی و روشنگری اش، سودی برای چشم‌انداز آینده ندارد و درمان موقتی برای رهایی از گلوگاه‌های مواجهه با منتقدان است.
حذف یکباره بخش‌های مختلف مسابقه و داوری بخش فیلم‌های داستانی و مستند؛ در شرایطی که سینمای مستند همچنان جایگاه خود را پیدا نکرده است؛ حجم بالای تولیدات داخلی که فقط یک شانس رقابت برای نمایش توانمندی‌های خود دارند، یأس‌آور و دور باطل است. آنچنان که باید گفت این جشنواره همچون درختی است که در خاک کاشته نشده و هربار به سویی کشیده می‌شود.
