روز گذشته عمارت خانه تئاتر میزبان جمعیتی از تئاتریها بود که خواهان حل و فصل مشکلات اخیر تئاتر از سوی قوای سهگانه شدند. در این مراسم که مدیریت آن با اصغر همت بود، طوماری به شرح زیر توسط اهالی تئاتر امضا شد. این بیانیه توسط ایرج راد در میان تجمعکنندگان قرائت شد:
«بیانیهی اعضای خانهی تأتر به قوای سهگانهی مقننه، مجریه و قضائیه
تأتر همواره تأثیری شگرف در بهبودِ نابسامانیهای جوامع، نقدِ عملکردِ نهادهای سیاسی، اقتصادی، آموزشی، تولید اندیشه و ایجادِ نشاط، و همچنین روانشناسی اجتماعی را داراست. در بسیاری از کشورها، نهادهای دولتی و خصوصی تمامِ اهتمامِ خویش را در حضورِ چشمگیر و پرقدرتِ تأتر در جامعه بنا نهاده تا مردمانی زنده، پویا، خلاق، مطالبهگر و آگاه داشته باشند. وجودِ تأتر در یک کشور، میزانِ سنجشِ آزادی، و روحِ گفتگو در آن به حساب میآید. حفظ شأنیتِ تأتر به عنوان یکی از شاخصههای مدنیتِ شهری، نشانهی والایی، مرتبت و رفیع بودنِ دولتهاست.
ما امضاکنندگان این بیانیه با ابراز تأسف از وضعیتِ موجود، مسؤلانِ محترمِ سه قوهی مقننه، مجریه و قضائیه را به همنشینی و گفتگو دعوت میکنیم؛ زیرا معتقدیم نخستین و بدیهیترین حقوقِ جداییناپذیرِ هنرمندانِ تأترِ ایران که حقِ حیاتِ عزتمند، حفظِ شأنیت و کرامت، آزادی بیان، امنیتِ شغلی و امنیتِ روانی است از سوی آن قوای محترم مغفول واقع شده است. بایسته است در این برههی حساس از زمان بهجای ایجادِ حسِ یأس، ناامیدی و سرخوردگی، به گشایش، نشاط و امید همت گماشته و نیروهای دلسوزِ فرهنگ و هنر را به فعالیت و تلاشِ بیشتر دعوت کنیم.
این پرسشها برای ما اهالیِ تأتر بسیار پراهمیت است که چرا جامعهی ایران به روزگاری چنین سرشار از عصبیت، اضطراب و گجستگی پا نهاده است؟ چرا رفعِ معضلات بزرگ و عدیدهی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی را وانهاده و به چند موضوع یا ایرادِ سطحی، ساده و پیشپا افتادهی نظارتی در حوزهی تأتر پرداختهایم؟
چنانچه شاهد هستیم خانوادهی تأتر هنوز به رفعِ کاستیهای بیمهی تأمین اجتماعی نائل نشده که با کسری بیستدرصدی در لایحهی بودجه مواجه میشود؛ و یا هنوز موردِ حمایتِ جدیِ متولیانِ خود قرار نگرفته که از سوی رسانههای بزرگ و کوچک همچون صدا و سیما، روزنامهها و خبرگزاریها یا نهادهای قضایی با سختگیرانهترین برخوردها روبرو شده که باید بر آن نام «بدعت» نهاد.
ما امضا کنندگان این بیانیه به تهمتهای سطحی و ناروایی که در این روزها به تأتر و هنرمندانِ شریفِ آن روا داشته میشود معترضیم. دخالتهای غیرقانونی و غیرتخصصی، بازداشت و فراخواندنِ کارگردانانِ تأتر جهتِ تفهیمِ اتهام را محکوم کرده و بیحرمتی به این خانوادهی بزرگ و زیر پا گذاشتن جایگاهِ معترض و منتقدِ آن را برنمیتابیم.
ما ضمن رعایتِ قانون و حفظ خطّ مرزها، اعتراض و نقد را حقِ قانونی خود دانسته و خواستارِ صیانت از فکر و اندیشه در حوزهی تأتر هستیم. پس لازم است قوای محترم سهگانه به طورِ شفاف و دقیق در حدودِ وظایفِ خویش عمل کرده تا هنرِ تأتر با تمامِ کمبودها با هر برخوردِ احساسی، شخصی و فراقانونی عمرِ خویش را در پاسخگویی سپری نکند. امید که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت هنری، مرکز هنرهای نمایشی و شورای نظارت و ارزشیابی وجاهتِ قانونی و مسؤلیتهایشان را تبیین و تشریح کرده تا از این پس شاهدِ جفا بر اهالیِ فرهنگ و هنر نباشیم.
در پایان، روزهایی پر از امید به زندگی و آینده را برای همگان آرزومندیم. جامعهی بدون تأتر، جامعهای مرده و زوالپذیر است.»
در این مراسم اصغر همت با این ادعا که چنین تجمعی یک فتح باب است، گفت «مشکلات همیشه بوده؛ ولی این مدت فشارها بیشتر بوده است… از قوا میخواهیم امور به متخصصان سپرده شود.»
همت همانند دیگر سخنرانان این تجمع از نیاز به هماهنگی و یکدلی تئاتری گفت و افزود «امیدوارم مسئولان ما را جدی بگیرند و ما تا گرفتن حقمان به این روند ادامه میدهیم.»
وی تأکید کرد قصد این تجمع رفتاری مسالمتآمیز بوده است.
اکبر زنجانپور نیز با اشاره به مخالفتش در زمان خصوصیسازی تئاتر، تاکید کرد خصوصیسازی به معنی پر کردن سالن است که منجر به رویدادهای دیگر شد و گفتند با تئاتر مشتری داشته باشد.
وی گفت: «تئاتر مخاطبش را از دست داده و مشتری برای دیدن سوپراستار میآید و تئاتر هیچگاه پول در نمیآورد. احترام را از تئاتر گرفتهاند نمیشود بدین شکل تئاتر را ادامه داد.»
محمود عزیزی به عنوان دیگر سخنران به مخالفت به خصوصیسازی تئاتر پرداخت و آن را نوعی بیاحترامی به تئاتر برشمرد که با وجود صادقانه بودن رفتار جامعه تئاتری کم کاری شده است.
وی گفت: «وقتی تئاتر خصوصی میشود نیازی به معاونت و مدیر ندارد که بیانیه ارائه دهد. باید این رویه به جریان تبدیل شود و ما چهل سال هیچ جریانی ایجاد نکردیم. واقعیت امر در حال پیش رفتن به سمت تئاتر لالهزاری پس از کودتای 28 مرداد میرود. مدیران تئاتری مترسکی بیش نیستند چرا که اینان باید جوابگو و پیگیر میشدند.»
بهزاد فراهانی نیز با یادآوری آنکه آخرین تجمع این چنینی به سال 1456 در روزنامه اطلاعات بازمیگردد، گفت: «ما با متلکپرانی در تئاترها، تئاتر را نابود کردیم. ما تئاتر لالهزاری بعد کودتا را زنده کردیم. ما مسئول کاریابی تئاتریها نیستیم.»
طبق گفته اصغر همت این بیانیه برای امضا تا پایان هفته جاری در خانه تئاتر مستقر است و هنوز برای رویدادهای پس از آن برنامهریزی خاصی نشده است.
وضعیت تئاتر در روزهای اخیر به سبب آنچه دخالت برخی نهادها در حوزه تئاتر عنوان شده است به یک وضعیت آشفته بدل شده است. خبرها از احضار چند کارگردان و مدیر تماشاخانه به قوه قضاییه حکایت میکند.