حضور سینمای ایران در برلیناله ۲۰۱۹ کمرنگ است. امسال دیتر کاسلیک رئیس فعلی جشنواره که سینمای ایران خاطرات خوشی از روزهای کار او دارد با برلیناله خداحافظی می‌کند. این موضوع به گمانه‌زنی‌هایی دامن زده است.
یک هفته از آغاز به کار جشنواره بین‌المللی فیلم برلین (برلیناله) می‌گذرد و تنها چهار روز به پایان این جشنواره باقی مانده است. سینمای ایران امسال حضور کمرنگی در برلیناله دارد. ایران با دو فیلم بلند، یکی داستانی (فیلم نشت) و دیگری مستند (دلبند)، و دو فیلم کوتاه (فیلم‌های مگ‌رالن و تتو) در بخش‌های جانبی حضور دارد. این حضور کمتر شباهتی به سال‌های درخشان ایران در برلیناله دارد.
اگرچه افت و خیز در رابطه با حضور سینمای کشورها در جشنواره‌های بین‌المللی طبیعی است، دو تن از توزیع‌کنندگان فیلم ایران در بازار فیلم برلین (برلیناله مارکت) به دویچه وله فارسی از “دست پر بودن سینمای ایران” در سال جاری گفتند. آن‌ها گفتند که “فیلم‌هایی از ایران بوده که می‌توانسته انتخاب شود و باید دید معیار انتخاب‌ها چه بوده است.”
امسال آخرین سال کار دیتر کاسلیک، دبیر فعلی جشنواره برلین، است. سینمای ایران خاطرات خوشی از برلیناله در نزدیک به دو دهه حضور او دارد. پس از او کارلو چاتریان و مارین ریسنبیک، ریاست برلیناله را برعهده خواهند داشت.
توزیع‌کنندگان فیلم ایران از نگرانی خود در رابطه با مدیریت آقای چاتریان به دویچه وله فارسی خبر دادند. آن‌ها نگرانند که شیوه مدیریت او در برلیناله در امتداد روند کارش در جشنواره لوکارنو باشد. به گفته آن‌ها او در طول چندین سال ریاست جشنواره لوکارنو “اجازه نداد هیچ فیلمی از ایران که در ایران ساخته شده به جشنواره راه یابد.” چاتریان از سال ۲۰۱۳ دبیر جشنواره لوکارنو در سوئیس بوده است. او از این پس ریاست هنری برلیناله را عهده دار خواهد شد و خانم ریسنبیک رئیس اجرایی جشنواره خواهد بود.
اثبات این‌که چقدر این نگرانی‌ها درست است نیاز به زمان دارد، در حال حاضر تنها می‌توان از وجود چنین نگرانی‌ای در جامعه سینمایی خبر داد.
فیلم نشت، بخش فروم
فيلم سينمايی “نشت” به كارگردانى سوزان ايروانيان و به تهيه‌كنندگى مجيد برزگر محصول مشترک ایران و جمهوری چک است. این فیلم روایت زنی است که از بدنش نفت خارج می‌شود و در هراس از دستگیری به مزرعه‌ای در اطراف تهران پناه می‌برد.
فیلم در تقلاست تا پیامی را به بیننده منتقل کند. این پیام می‌تواند درباره وضعیت ایران در منطقه و جهان باشد، تلاش بی‌شماری از ایرانیان برای خروج از ایران، غیرقابل اتکا بودن صنعت نفت برای ایران و … . فیلم اما دچار به‌هم‌ریختگی در ساختار و محتواست. در روند فیلم، داستان‌های مختلفی کنار هم گشوده می‌شوند که نه کمکی به روند اصلی داستان می‌کنند و نه قرار است در ادامه برای سر و سامان دادن به آن‌ها اتفاقی بیفتد، مثل قطع حقوق بازنشستگی زن، یا فرو ریختن سقف خانه.
به نظر می‌رسد این فیلم بازتابی است از “کابوس ایرانی بودن” در زمانه‌ای که همواره گفته می‌شود جنگ گزینه‌ای ممکن در مقابله با حکومت تمامیت‌خواه داخل ایران است و مردم نیز در داخل کشور به دنبال راهی برای فرارند و بیش از پیش در تقابل با یکدیگر قرار می‌گیرند.
فیلم مستند دلبند، بخش فرهنگ غذا
مستند “دلبند” به کارگردانی یاسر طالبی و تهیه‌کنندگی الهه نوبخت در بخش “فرهنگ غذا” در برلیناله ۲۰۱۹ اکران شد. این فیلم قصه زنی ۸۳ ساله در مازندران ایران را روایت می‌کند که حرفه‌اش گاوبانی است و هر سال تابستان گاوهایش را که تعداد آن‌ها ۴۰ راس است برای چرا به مراتع واقع در بلندی‌های البرز می‌برد.
فیلم کوتاه مگ‌رالن، بخش نسل
مگ‌رالن فیلم کوتاه مریم زارعی و محصول ایران و کاناداست. او در این فیلم که در بخش “نسل” برلیناله نمایش داده شد، قصه خانواده‌ای را نمایش می‌دهد که در جایی مثل گورستان ماشین‌ها یا تعمیرگاه پرتی زندگی می‌کنند.
خانواده چهار نفره‌ای که خیلی سریع با خروج مادر از قصه سه نفره می‌شود. فیلم در حقیقت درباره امید و رنگ است، امید و رنگی که پسر خانواده، نیما، با روایت واژگون ماجراها برای خواهر نابینایش (تارا)، به فضا می‌پاشد. او از هر چیز ناخوشایندی مثل جدل مادر و پدر و یا ترک خانه توسط مادر نسخه‌ای فانتزی و خوشایند می‌سازد و آن را به خواهر کوچک‌تر نابینای خود تحویل می‌دهد. بچه‌ها و بزرگ‌ترها در این فیلم برای زندگی تمام وقت در چنین محیطی زیادی تمیز و سلامت به نظر می‌رسند. همین موضوع شخصیت‌ها را که اگر در فضای محیط شهری و در یک خانواده متوسط نمایش داده می‌شدند باورپذیر بودند، دور از واقعیت جلوه می‌دهد.
فیلم کوتاه تتو، بخش نسل
تتو قصه زنی است که برای تمدید گواهی‌نامه رانندگی خود اقدام می‌کند و بخاطر زخم و تتوی روی مچ دستش به دردسر می‌افتد. تتو ساخته فرهاد دلارام و به تهیه‌کنندگی دنا رسام است. این فیلم در بخش نسل برلیناله ۲۰۱۹ نمایش داده شد. بخش نسل برلیناله تلاش دارد فیلم‌هایی را معرفی کند که در آن‌ها عموما جهان از چشم شخصیت‌های جوان روایت می‌شود.
