قدیمی‌ها اگر می‌خواستند کسی را نفرین کنند، می‌گفتند «الهی کاسه چه کنم، چه کنم دستت بگیری!» و حالا انگار این نفرین قدیمی از دل تاریخ گذشته و مستقیم اهالی تئاتر را نشانه گرفته است.
بله! هیچ شغلی نیست که در چند ماه گذشته از دست کرونا جان سالم به در برده باشد ولی بعضی مشاغل به طرزی حیرت‌انگیز و ناعادلانه زمین خورده‌اند و تئاتر هم یکی از همین مشاغل است که این روزها در برزخ عجیبی به سر می‌برد.
به گزارش ایسنا، پس از اولین تعطیلی تئاتر که چهار ماه طول کشید و بعد از بازگشایی سالن‌ها، جوان‌ترها بودند که ریسک کردند و چراغ تئاتر را با همه سختی‌ها روشن نگه داشتند.
بعد از چند مدت، هنرمندان شناخته‌شده‌تر هم تازه داشتند خود
را به اجرای نمایش راضی می‌کردند، ته ذهن‌شان دنبال نمایشنامه‌هایی کم پرسوناژتر بودند. برخی از آنها حتی با سالن اجرا وارد گفتگو شده بودند و تازه داشت پای تماشاگران به سالن‌ها باز می‌شد که دوباره موج سوم کرونا مثل تیر غیب بر پیکر نحیف تئاتر نشست و همه چیز را به اغماء برد.
همچون تعطیلی پیشین، ماجرا با تعطیلی یک هفته‌ای آغاز شد و حالا به هفته سوم رسیده است. تعطیلاتی که در پایان وقت اداری هر هفته، برای هفته بعدی تمدید می‌شود و همین بلاتکلیفی، هنرمندان تئاتر را بدجوری عصبی و سردرگم کرده است.
اولین دلگیری آنان این است که اگر قرار به تعطیلی است، چرا فقط تئاتر و سینما و دیگر اینکه اطلاع‌رسانی این تعطیلی به شیوه قطره چکانی، سبب بلاتکلیفی هر چه بیشتر گروه‌های نمایشی و سالن‌ها می‌شود.
انگار ما را در آب نمک نگه داشته‌اند
سجاد باقری یکی از همین کارگردان‌های بلاتکلیف است. او قرار بود از 30 مهر ماه نمایش «گرفتاری» را در تئاتر شهرزاد روی صحنه ببرد که حالا مانند دیگر همکارانش در انتظار به سر می‌برد.
او به ایسنا می‌گوید: تجربه این چند ماه نشان داد اجرای تئاتر در بهترین حالت می‌تواست 30 تا 40 تماشاگر داشته باشد که هیچ گونه توجیه اقتصادی ندارد، ولی تئاتر مثل یکی از اعضای خانواده ماست که نمی‌توانیم به خاطر مشکلات مالی، رهایش کنیم و دوست نداریم به این دلیل از دست‌مان برود.
باقری با اشاره به شرایط گروه‌هایی که بعد از بازگشایی سالن‌های تئاتر روی صحنه رفتند، یادآوری می‌کند: دیدیم سالن‌ها کم‌کم دارند راه می‌افتند و ما هم حاضر شدیم ریسک کنیم ولی حالا که دوباره تعطیل شده، همه برنامه‌ریزی‌هایمان به هم ریخته است.
این کارگردان ادامه می‌دهد: وقتی اسفند ماه تئاتر تعطیل شد، دنبال کارهای دیگر رفتیم. خیلی از بچه‌های تئاتری به ساخت فیلم کوتاه روی آوردند ولی بعد از بازگشایی تئاتر در تیر ماه تصمیم گرفتیم تمرین‌مان را شروع کنیم و حالا بعد از چند ماه تمرین، آن هم با سخت‌ترین شرایط اقتصادی، با این وضعیت رو به رو شده‌ایم.
باقری ابراز تاسف می‌کند: این بی‌برنامگی‌ها بیشتر به ما ضربه می‌زند. با اینکه حدس می‌زنیم تعطیلی ادامه پیدا کند ولی هنوز راضی نشده‌ایم قراردادمان را با سالن لغو کنیم. متاسفانه در این مدت بارها امیدهای واهی در ما ایجاد کردند و انگار هر بار فریب‌مان می‌دهند و گویی ما را در آب نمک نگه داشته‌اند. حق اعتراض هم نداریم و هیچ حمایتی هم که برای جبران خسارت‌ها انجام نمی‌شود.
او تاکید می‌کند: اگر بخواهیم انسانی نگاه کنیم، این تعطیلی باید همگانی باشد نه اینکه صرفا یکی دو صنف خاص را تعطیل کنند آن هم صنفی مانند تئاتر که رعایت پروتکل‌ها در آن خیلی بیشتر از مکان‌های دیگر است.
این تعطیلی ناعادلانه است
باقری ابراز تاسف می‌کند: وقتی فقط بخش فرهنگ و هنر تعطیل می‌شود، طبیعی است که فکر کنیم از روی دشمنی است. البته این را درک می‌کنیم که دولت در صورت تعطیلی دیگر مشاغل، باید غرامت بپردازد ولی با سی چهل تماشاگر در هر سالن تئاتر، آمار کرونا بالاتر از این نمی‌رود.
این کارگردان با اشاره به برگزاری برخی دیگر از برنامه‌ها ادامه می‌دهد: مراسم‌های دیگر برگزار می‌شود. گویی در دیگر مکان‌ها خطر ابتلا وجود ندارد. درست است که مردم با همه گرفتاری‌هایی که دارند ممکن است اصلا حوصله تئاتر و فیلم نداشته باشند ولی اگر این دو مکان را باز کنند، آنها خودشان تصمیم می‌گیرند که به تئاتر بیایند یا نه. این گونه تعطیلی، ناعادلانه و تبعیض‌آمیز است.
در تعلیق عجیبی به سر می‌بریم
عادل عزیز نژاد هم قرار بود نمایش «چرک» را به صحنه ببرد. او درباره وضعیت آماده‌سازی این اثر نمایشی به ایسنا می‌گوید: برای اجرای این نمایش پروسه‌ای یک ساله طی شد و تمرین‌هایمان را به انگیزه اجرا در جشنواره،در دوره کرونا شروع کردیم با اینکه ریسک بزرگی بود.
او ادامه می‌دهد: در شرایطی که بسیاری از گروه‌ها زیر بار اجرا نرفتند و منتظر ماندند، ما دو سه ماه تمرین کردیم و تقریبا به اجرا نزدیک شده بودیم. قرار بود در تئاتر شهرزاد اجرا کنیم که به تعطیلی برخورد کردیم.
این کارگردان درباره انگیزه خود از اجرای تئاتر در این مقطع زمانی توضیح می‌دهد: در گروهمان به این نتیجه رسیدیم که جامعه به دلیل فشارهایی که این روزها متحمل می‌شود، به فرهنگ و هنر بیشتر نیاز دارد. چون دست‌کم برای مدت کوتاهی از اتفاقات پیرامون خود و انرژی منفی این ویروس دور می‌شود.
عزیز نژاد می‌گوید: بالاخره همه پذیرفتیم که مثل دیگر گروه‌ها خط شکن باشیم و اجازه ندهیم چراغ تئاتر خاموش شود. هرچند سال‌هاست عده‌ای دوست ندارند این چراغ روشن بماند ولی ما دست‌مان را دور آن گرفته‌ایم و تلاش می‌کنیم این چراغ لرزان را روشن نگه داریم.
او با اشاره به اینکه نمایشش آماده اجرا شده است، اضافه می‌کند: کارهای‌مان را انجام دادیم. اجرای جنرال (اجرای پیش از اجرای اصلی) رفتیم و سایت فروش‌مان هم باز شده بود. در همان اجرای جنرال متوجه شدیم یک هفته تعطیلی داریم که بعد به دو هفته تبدیل شد و حالا وارد سومین هفته تعطیلی شده‌ایم و بازیگران بیش از همه احساس سردرگمی می‌کنند.
عزیز نژاد ادامه می‌دهد: اگر این تعطیلی بخواهد همین طور ادامه داشته باشد، دیگر نه از نظر شرایط مالی و از نظر شرایط زمانی نمی‌توانیم اجرا داشته باشیم. در صورتی که اگر مثل دیگر کشورها مشخص می‌کردند که مثلا تئاتر یک سال تعطیل است، دست‌کم از این برزخ بلاتکلیفی بیرون می‌آمدیم و مثلا برای انجام یکسری کارهای زیر ساختی وارد عمل می‌شدیم.
او با ابراز تاسف از اینکه این تطیلی فقط در تئاتر و سینما اعمال شده است، می‌افزاید: فعلا در حال تعلیق هستیم. درصورتی که هیچ کجا تعطیل نیست و تمام اصناف و جاهای پرخطرتر به کار خود ادامه می‌دهند.
عزیز نژاد تاکید می‌کند: در سخت بودن این شرایط که حرفی نیست ولی احتمال انتقال ویروس در تئاتر خیلی کمتر است چراکه سالن‌های تئاتر جزو معدود مکان‌هایی هستند که پروتکل‌های بهداشتی بشدت در آنها رعایت می‌شوند.
این کارگردان خاطرنشان می‌کند: در این مدت حتی بعضی از نمایش‌ها با استقبال رو به رو شده بودند چون درصدی مردم به تئاتر نیاز دارند و وارد سبد کالایشان شده است. با این حال همچنان اصل فاصله‌گذاری رعایت شد و نیمی از ظرفیت سالن خالی ماند.
او در پایان سخنان خود می‌گوید: این تعلیق اتفاق عجیبی است ولی عجیب‌تر اینکه الان با چه اطمینانی می‌گویند جشنواره‌ها را برگزار می‌کنیم.
چرا فقط ما تعطیل شده‌ایم؟!
اما شاهین چگینی رییس انجمن صنفی تماشاخانه‌های خصوصی هم با تایید وضعیت خطرناک تهران در پی شیوع کرونا می‌گوید: در اینکه وضعیت، قرمز و نامساعد است و یکسری پروتکل‌ها باید رعایت شود، بحثی نداریم ولی مشکل اصلی، شرایط ناعادلانه‌ای است که ایجاد شده است.
او که مدیریت تماشاخانه مشایخی را بر عهده دارد، اضافه می‌کند: کنار تماشاخانه ما ده‌ها کافه و رستوران به کار خود مشغول هستند و لبریز از جمعیت هم هستند. در این بین فقط تئاتر و سینما تعطیل هستند و از انجاکه این تعطیلی فقط در مورد تئاتر و سینما اعمال می‌شود، طبیعی است که این اصناف را آزرده‌خاطر می‌کند و پرسش اصلی این است که چرا فقط ما؟!
چگینی ادامه می‌دهد: ما مخالف کنترل بیشتر نیستیم ولی شکل تمدید این تعطیلی هم بیشتر آزاردهنده است.
این سالن‌دار یادآوری می‌کند: اوایل اسفند ماه هم همین تجربه را داشتیم که یک هفته تبدیل به چهار ماه شد. از اول بگویند چه مدت را در نظر گرفته اند که همه تکلیف‌شان را بدانند. ما هم حاضریم چند ماه تعطیل باشیم ولی بعدا با قطعیت فعالیت‌مان را از سر بگیریم ولی در شکل فعلی، مدام برنامه گروه‌ها و سالن‌ها به هم می‌خورد و نه تنها بر هنرمندان تئاتر بلکه بر پرسنل سالن‌ها تاثیر بدی دارد. اگر تصمیم قاطع و مشخصی بگیرند، پذیرش آن برای همه ساده‌تر است.
چگینی در پایان می‌گوید: وزارت فرهنگ و ارشاد هم تابع ستاد مقابله با کروناست ولی دست‌کم برای جبران این خسارت‌ها فکری کنند. اگر وام‌ها و کمک‌ها عملیاتی شود، شاید به بهبود نسبی وضعیت کمکی کند.
