حراج تهران در این دوره در اقدامی عجیب همه آبرو و اعتبارش را به پای کسی ریخت که در ماههای اخیر حرف و حدیثهای فراوانی درباره او مطرح بوده است. یک شخصیت حقوقی نامشخص در حالی نقاشی آیدین آغداشلو را به قیمت ۵/ ۱۲ میلیارد تومان خرید و رکورد همه دورههای این رویداد را پشت سر گذاشت که ضعف شفافیت مالی و نیز شبهه درباره فردی که به تازگی اتهامات اخلاقی درباره او مطرح شده انتقادهایی را روانه این دوره از حراج تهران کرده است.
یک اعتبارزدایی خودخواسته
پیش از این درباره حراج تهران اتهاماتی، چون پولشویی مطرح بود، اما در آخرین دوره از این رویداد که روز پنجشنبه برگزار شد بیش از آنکه مسئله تطهیر پول مطرح باشد، موضوع تطهیر یک فرد خودنمایی میکرد.
موضوع اتهامات جنسی و اخلاقی آیدین آغداشلو مسئلهای نیست که برگزارکنندگان حراج تهران از آن بیخبر باشند و انتظار میرفت مدیران این رویداد دستکم برای فاصله گرفتن از حاشیهها اعلام کنند تا زمان بررسی دقیق و روشن شدن مسائل مربوط به آغداشلو از پذیرش هرگونه اثری از وی در این رویداد خودداری میکنند؛ تصمیمی که میتوانست در این شرایط که افکار بخش قابل ملاحظهای از جامعه هنری کشور به واسطه اتهامات وی دچار ابهام است، به سود اعتبار حراج تهران تمام شود، اما حراج تهران در این دوره در اقدامی عجیب همه آبرو و اعتبارش را به پای کسی ریخت که در ماههای اخیر حرف و حدیثهای فراوانی درباره او مطرح بوده است. ظاهراً ادای دین حراج تهران به آیدین آغداشلو آنقدر برای برگزارکنندگان این رویداد دارای اهمیت بوده است که هرگونه عواقب پذیرفتن اثری از یک متهم را نادیده گرفتند و اثری از او را که کپیکاری از یک نقاشی معروف است، به خریداری نامعلوم و با قیمتی نامتعارف به حراج بگذارند.
علیرضا سمیعآذر، مدیر حراج تهران درباره این مسئله اینگونه اظهار نظر کرده است: «آنچه ما درباره آقای آغداشلو میدانیم این است که او شاکی ندارد، اما خود او چندین فقره شکایت با عنوان افترا و تشویش اذهان عمومی تقدیم دستگاه قضایی کرده است. وی در حال حاضر شاکی است و کسانی که به او تهمت زدهاند، متشاکی.»
اظهارات مدیر حراج تهران بیش از آنکه از نوعی عقلانیت نشئت گرفته باشد به نظر میرسد باید ناشی از نوعی رفیقبازی در میان برگزارکنندگان حراج تهران باشد که باعث میشود حریم امنی برای دوستان خود قائل باشند.
عجیب است که در کشورهای غربی موضوع اتهامات جنسی و اخلاقی با واکنشهای به شدت قاطعتری از سوی مسئولان فرهنگی این کشورها روبهرو شده است، برای مثال در ماجرای اخلاقی درباره بنیاد نوبل شاهد بودیم که این رویداد مهم بینالمللی یک سال با تعویق برگزار شد و عواقبی، چون برکناری و عزل دامن افراد را گرفت، اما در موضوع مشابه در ایران به نظر میرسد بیش از همه رفاقتهای درون گروهی و تیمی میان افراد حرف اول را میزند.
شفافیتی که وجود ندارد
انتقادها به حراج تهران در دوره اخیر فقط به این موضوع خلاصه نمیشود و عدم شفافیت مالی نیز مسئلهای است که سؤالات زیادی را ایجاد کرده است. چگونه است که یک شخصیت حقوقی با رقمی بسیار بالا رکورد فروش آثار را در حراج تهران میشکند. آیا نباید هویت این شخصیت برای افکار عمومی روشن شود؟ چرا حراج تهران علاقهای به شفاف شدن هویت برنده این رویداد را آن هم در دورهای که رکورد فروش شکسته شده است، ندارد؟ این عدم شفافیت اتفاقاً باعث میشود شائبه پولهای آلوده بیش از پیش پرنگتر شود. اگر تا پیش از این دستکم هویت خریداران مشخص بود در این دوره برندهای که هویت او کاملاً نامعلوم است، اعتبار مالی این رویداد را به طرزی جدی زیر سؤال برده است.
شیوع ویروس کرونا برگزاری حراج تهران در تیرماه را لغو کرد و این حراج پس از یک سال، بار دیگر در دیماه برگزار شد و مجموع فروش ۸۷میلیارد و ۹۴۲میلیون تومان را رقم زد. در این حراج، تابلوی دو تکه (لت) از آیدین آغداشلو با فروش ۵/ ۱۲ میلیارد تومانی، رکورد ۱۲ دوره پیشین حراج را شکست. این در حالی است که اثر یاد شده در برآورد اولیه بین ۲/ ۱ تا ۶/ ۱ میلیارد تومان قیمتگذاری شده بود.