هدایت، پیشگام داستان‌نویسی مدرن در ایران

صادق هدایت نویسنده پرآوازه ایران، ۲۸ بهمن ۱۲۸۱ در تهران به دنیا آمد و ۱۹ فروردین ۱۳۳۰ در پاریس مرگی خودخواسته را برگزید. تصاویر و توضیحات این مجموعه توسط «دفتر هدایت» در اختیار دویچه‌وله فارسی قرار گرفته است.

۱۹ فروردین ۱۳۳۰؛ ۷۰ سال پیش در چنین روزی صادق هدایت در پاریس درگذشت. می‌گفت: «همانقدر از شرح حال خودم رم می‌کنم که از تبلیغات آمریکایی‌مآبانه».

صادق هدایت بهمن ۱۲۸۱ در یک خانواده اشرافی در تهران زاده شد.

پدرش مدیر مدرسه نظام و رئیس اداره فرهنگ استان فارس و مادرش از اشرافیان دوره قاجار بود.

شش ساله بود که به مدرسه علمیه رفت و دبیرستان را در دارالفنون آغاز کرد و در مدرسه فرانسوی سن لویی به پایان رساند.

۲۱ ساله بود که نخستین کتابش “انسان و حیوان” را منتشر کرد که در نکوهش از شکار و آزار حیوانات و پذیرش حقوقی برای آنان است: “اگر دکان عرق‌فروشی، قصابی، ماهی‌گیری و مرغ‌فروشی را می‌بستند، تا اندازه‌ای صلح عمومی و برادری آدمیان صورت خارجی می‌گرفت”.

۲۴ ساله بود که با نخستین دانشجویان فرستاده از سوی دولت برای تحصیل ریاضیات به بلژیک رفت اما چون می‌خواست به مرکز ادب و فرهنگ آن زمان راه یابد، تغییر رشته داد و در دانشکده اقتصاد پاریس نام‌نویسی کرد.

۲۸ ساله بود که به ایران بازگشت و در بانک ملی استخدام شد اما هرگز استقلال مالی نیافت و تا در ایران بود در خانه پدری زیست

۳۲ ساله بود که با مسعود فرزاد کتاب طنز “وغ‌وغ‌ ساهاب” را منتشر کرد و در پی آن از نخستین نویسندگان ممنوع‌القلم سانسور ایران به شمار آمد و دیری نپایید که به هند رفت و در کنار آموختن زبان پهلوی ماندگارترین اثرش “بوف کور” را به پایان رساند و در ۵۰ نسخه چاپ کرد که شاید تأثیرگذارترین رمان ادبیات نوین ایران باشد.

این کتاب روایت خودکاوی روان‌پریش است که سفره دلش را وامی‌کند و ضمیر نیم‌خودآگاه پررمز و رازش را به نمایش می‌گذارد. از جای جای این اثر که مانند ذهن راوی پیچیده و پاره پاره است و به نظر بسیاری از پژوهشگران به غزل‌های فارسی بی‌شباهت نیست، بیگانه‌ستیزی و ستایش ایران باستان سر بر می‌کند.

آخرین اثر او قصه طنزآمیز “توپ مروارید” است که در آن مذهب، سیاست و فرهنگ غالب وقت را به سختی به سخره گرفته و باز از فرط سرافکندگی از خفت و خواری غالب امروز به یاد گذشته درخشان کشورش می‌افتد.

صداق هدایت در ۴۸ سالگی در پاریس به زندگی خود پایان داد.