داستان سرود ملی ایران که “چندان هم ملی نیست”

سرود ملی نماد سیاسی و فرهنگی یک کشور در مجامع رسمی و بین‌المللی است. سرودی است که معمولا به هنگام پخش آن در مراسم رسمی به احترامش که احترام به یک ملت است، می‌ایستند و مردم آن کشور بعضا شعر این سرود را روی لب زمزمه می‌کنند، سرودی است ساخته شده از بن‌مایه موسیقی آن کشور که “جامعه باید بتواند چهره خود را در آینه آن مشاهده کند.”

سرود ملی کنونی جمهوری اسلامی ایران اما گویا تهی از این ویژگی‌هاست. بخش بزرگی از جامعه خود را در آن بازنمی‌یابد و احساس قرابت فرهنگی و تاریخی با آن ندارد. کافی است در یک مسابقه فوتبال در کنار تماشاچیان ایرانی بر روی سکوها نشسته باشید تا تمامی سرودهای ملی ایران در صد سال اخیر را بشنوید.

علی رهبری موسیقیدان، رهبر ارکستر و آهنگساز شناخته شده ایرانی اکنون در نامه‌ای سرگشاده به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی سرود ملی کنونی جمهوری اسلامی ایران را “کپی” سرود ملی کره جنوبی دانسته است.

علی رهبری در این نامه به عباس صالحی با اشاره به پیشینه تدوین موسیقی ملی در ایران توسط غیرایرانی‌ها در ۱۴۸ سال پیش، نوشته است: «در کمال تاسف، موسیقی سرود ملی فعلی کشور ما همچنان به صورتی است که گویا توسط غیر ایرانیان نوشته شده است و بویی از ایران از آن به مشام نمی‌رسد. این تنها نظر من نیست.»

این موسیقیدان در نامه‌اش آورده است که بسیاری قطعات این موسیقی “کپی” است و “شباهت بسیار چمشگیری به سرود ملی کشور کره جنوبی دارد”.

رهبری با اشاره به ماهیت تمدنی و تاریخی موسیقی ملی و بهره‌گیری کشورهای دیگر از موسیقی ملی و بومی خود در تدوین این اثر، می‌نویسد:«چگونه است که کشوری چون ایران با چنین تاریخ و فرهنگ جهانگیر که مبنا و منبع الهام فرهنگی بخش بزرگی از جهان است این گونه دچار قحط الرجال موسیقیدان می‌شود که در تدوین کارت ویزیتاش باید از هنرمندان کشوری دیگر، نه آنکه با فرهنگی مشابه، بلکه با فرهنگی از خاور دور کپی برداری کند.»

این موسیقی‌دان پیشنهاد کرده با انتشار فراخوانی از آهنگ‌سازان دعوت شود تا “روی شعر فعلی آهنگی بسیار ایرانی نوشته شود و آهنگسازان مبرّز در موسیقی غربی آن را برای ارکستر بزرگ و گروه کُر تنظیم کنند”.

پیشنهاد او انتخاب نهایی سرود ملی با نظر هیأت داوران بی‌طرف شامل هنرمندان و قشر‌های مختلف مردم ایران است.