تخریب مسجد تاریخی نجم‌آباد، خانه تاریخی نادری، دره زرشک، تپه هگمتانه، باغ گلستان و الوند کوه تنها بخشی کوچک از آسیب‌های وارده به پیکره میراث فرهنگی است که در سال گذشته رخ داده است.
با توجه به انتصاب عزت‌الله ضرغامی به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، از آنجا که او در این حوزه سابقه‌ی فعالیت نداشته و به هر دلیل هم ممکن است گزارش‌های تخریب‌ها و آسیب‌های وارده به پیکره‌ی میراث فرهنگی کشور به او نرسد، بخش میراث فرهنگی و گردشگری ایسنا بر آن شد که این کار را برای وزیر جدید انجام دهد که در سلسله گزارش‌هایی منتشر خواهد شد.
بی‌شک، یکی از مشکلات جدی برای میراث فرهنگی ایران حفاظت از میراث تاریخی و فرهنگی است. تخریب بافت های تاریخی به بهانه های مختلف و نبود توانایی کافی جهت حفاظت از آثار، تامین نشدن اعتبار برای مرمت بناهای تاریخی و افزایش سرقت آثار از جمله مشکلاتی است که میراث فرهنگی ایران با آن دست و پنجه نرم می کند.
این گزارش تنها بخشی از حوادث پیش آمده برای میراث فرهنگی ایران در سه ماهه اول سال ۹۹ است. تعدد و تنوع آثار و بناهای تاریخی و فرهنگی در ایران زبانزد است اما نحوه حفاظت از این میراث جای نگرانی و سوال دارد که امید است بیش از پیش به آن توجه شود.
تخریب «خانه قدیمی نادر» و مسجد تاریخی «نجم آباد»
از جمله تخریب‌هایی که در اوایل سال ۹۹ رخ داد، مربوط به «خانه قدیمی نادری» در شهر ساوه بود. به صورتیکه بخشی از این بنا به دلیل بارش بهاری تخریب شد. کارشناسان معتقدند، با مرمت سازی اماکن قدیمی که معرف باستانی شهر خود هستند از چنین رخدادهایی می‌توان جلوگیری کرد.
«مسجد تاریخی نجم‌آباد» شهرستان نظرآباد توسط میرزا عبدالکریم ساوجبلاغی از وزرای فتحعلیشاه قاجار ساخته شده و در سال ۱۳۹۶ به ثبت ملی رسیده است و در اثر ریزش های باران سقف آن تخریب شده است که خوشبختانه این مکان در بهمن ۹۹ مرمت شد.
در چنین مواردی باید هر کدام از آثار تاریخی‌ای که به مرمت و رفع خطر نیاز داشته باشد، توسط وزارت میراث فرهنگی مورد مرمت اضطراری قرار گیرد.
اما تخریب آثارملی و ارزشمند ایران فقط مربوط به حوادث طبیعی نیست. در سال‌های اخیر شاهد صدور خروج بسیاری از اماکن از ثبت آثار تاریخی بوده‌ایم، همین قدم می تواند نخستین گام برای صدور مجوزهای تخریب این اماکن و تبدیل به مراکز تجاری و از بین رفتن از بخشی از میراث تاریخی یک کشور شود.
جاده‌کشی در الوندکوه و مسئولان هیچ‌کاره!
«الوند کوه» نیز از این قائده مستثنی نبوده و در طول یک‌سال اخیر دست برتخریب همه جانبه آن گذاشته‌اند. مسئولان هم تعرض در جان الوند را گردن یکدیگر می‌اندازند و هر کدام ادعا می‌کنند که مجوز جاده کشی آن از سوی نهاد دیگری صادر شده است.
رضوان سلماسی – رییس کمیسیون فرهنگی شورای شهر همدان – که بعد از دیدن تصاویری که از آسفالت کشیدن مسیرِ میراث طبیعی میشان در فضای مجازی منتشر شده بود، از این منطقه دیدن کرده است، در گفت‌وگو با ایسنا، می‌گوید: متاسفانه کوهستان الوند به عنوان میراث طبیعی منطقه را از ارتفاع سه‌هزار متر به بالا در فهرست میراث طبیعی ثبت کرده‌اند. با توجه به ارتفاع ۳۴۰۰ متری الوند، یعنی فقط ۴۰۰ متر از الوند در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده؛ اقدامی که اصلا منطقی پشت آن نیست، چون دیگر بخش‌های کوهستان ثبت نشده‌اند.
حسین زندی – فعال میراث فرهنگی همدان – درباره این امر به ایسنا، می‌گوید: با توجه به اینکه بخشی از الوند ثبت ملی شده است، باید قوانین میراث فرهنگی در این موضوع دخیل شود، اما هنوز مشخص نیست دقیقا کدام نهاد پیگیر این جاده‌سازی است، اما در هر صورت آغاز چنین پروژه‌هایی با امضای مدیران منابع طبیعی و محیط زیست انجام می‌شود.
در نهایت الوند که میراث طبیعی و فرهنگی همدان است با سرنوشتی نامعلوم رها می‌شود. از این قبیل اتفاق‌ها کم بر سر منابع طبیعی ایران نیامده است اما هنوز امید بر این است که در حفظ و نگهداری این میراث تلاش بیشتری شود.
