ایران کشوری است غنی از موارث فرهنگی اما حفظ و نگهداری آنها دغدغهای همیشگی بوده چراکه ارزش این میراث در ایران به درستی تعریف و درک نشده است. در گزارشهای قبلی مبنی بر آسیبهای وارد شده به میراث فرهنگی در یک سال گذشته، بنا و آثارهای تاریخی کمی نبودهاند که بهرغم ارزشهای تاریخی که داشتند، به بیمهری و فراموشی دچار شدند.
با توجه به انتصاب عزتالله ضرغامی به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، از آنجا که او در این حوزه سابقهی فعالیت نداشته و به هر دلیل هم ممکن است گزارشهای تخریبها و آسیبهای وارده به پیکرهی میراث فرهنگی کشور به او نرسد، بخش میراث فرهنگی و گردشگری ایسنا بر آن شد که این کار را برای وزیر جدید انجام دهد که در سلسله گزارشهایی منتشر خواهد شد.
بیشک، یکی از مشکلات جدی برای میراث فرهنگی ایران حفاظت از میراث تاریخی و فرهنگی است. تخریب بافت های تاریخی به بهانه های مختلف و نبود توانایی کافی جهت حفاظت از آثار، تامین نشدن اعتبار برای مرمت بناهای تاریخی و افزایش سرقت آثار از جمله مشکلاتی است که میراث فرهنگی ایران با آن دست و پنجه نرم می کند.
به گزارش ایسنا، برخی از آثار تاریخی با پیگیری میراث دوستان و رسانه جان سالم به در بردند و برخی دیگر در خود فرو ریختند. زمانی جای جای کوچهها و خیابانهای این کشور از خانههای قدیمی پر بود، خانههایی که بر دل آجر به آجرش تاریخ و فرهنگ ایران نقش بسته بود. اما حالا کمتر خانه تاریخی میبینیم که وضعیت خوبی داشته باشد و با توجه به ظرفیتی که دارد از آن مراقبت و استفاده شود.
در این گزارش به بخشی از حوادث زمستان ۹۹ اشاره شده است (حوادث بهار، تابستان و پاییز سال ۹۹ در سه گزارش قبلی آمده بود که در پایین همین صفحه لینک دسترسی آنها موجود است). برخی از این وقایع در حال بررسی هستند و برخی دیگر به حال خود رها شدهاند. هدف از این گزارش، تاکید بر ارزش آثار باستانی، تاریخی و فرهنگی کشور و توجه بیشتر برای پیشگیری از بعضی رخدادهاست.
غمباد قدیمی «عشرتآباد»
یکی از بناهای تاریخی که سالهای زیادی را چشم انتظار مراقبت و توجه متولیان بوده، عمارت تاریخی «عشرت آباد» است. بنایی تاریخی در میدان سپاه، ابتدای بزرگراه صیاد شیرازی، درست پشت دیوارها و ساختمانهای قدکشیدهای که جای درختان را پر کردهاند، برادر دوقلوی شمسالعماره که هشت سال آماج گلولههای جنگ تحمیلی بود و بعد از آن شد لانهی کبوترها و گنجشکهای بیخانمان. بنایی ۲۴۰ ساله که بعد از جنگ تحمیلی، به مرور نشانههایش، یعنی خانههای کوچک یکنفره همسران ناصرالدین شاه، دور حوض بزرگ عمارت را از دست داد و حالا فقط یک ساختمان فرتوت چهارطبقه از آن باقی مانده است.
به این بنا بعد از سی و پنج سال فراموشی در دی ماه سال ۹۲ وعدههایی برای مرمت و باسازی داده شد، قولی که تا هفت سال عملی نشد و در دی ماه ۹۹ دوباره تکرار شد. هر چند در طول این مدت زمان عرصه و حریم این بنای تاریخی دستخوش ساخت و ساز مجتمعی درون سازمانی شد و از گودبرداری تا ساخت و بهرهبرداری چند ساختمان بلندمرتبه که دیدِ منظری عشرتآباد را از میدان سپاه به طور کامل گرفت، به سرانجام رسید اما عشرتآباد هنوز وامانده از جلساتی است که متولیان میراث فرهنگی و مدیریت شهری در آن حرف میزنند با اما و اگرهایشان.
خانه «جلال آل احمد» یکی از خانههای میراث فرهنگی در محله سنگلچ تهران است که سال ها قبل توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری وقت تملک شد. بعد از تملک خانه، آنها بارها قول دادند که این بنا در اسرع وقت و بر اساس اصول علمی، تعمیر و مرمت و بازسازی خواهد شد که مرمت آن تنها به تعویض سقفها و استفاده از پوشش ایزوگام ختم شد.
سرانجام کاربری این خانه به عنوان خانه «باستان شناسان ایران» تغییر یافت. افتتاحیهای برای آن گرفتند و حتی یکی دو روز در هفته تا چند ماه خانه را برای فعالیت باز نگه داشتند. با کم شدن توجهها، این خانه به حال خود رها شد و امروز به گونه ای تبدیل شده که معتادان آن را تخریب کرده و برای ایجاد گرما درب های اتاق ها را کنده طعمه آتش در وسط اتاق ها می کنند و آن جا را مملو از زباله کرده اند و این سرنوشت میراثی است که متولیان به خیال خودشان آن را نجات دادند و برای حفظ آن اقدام کردهاند.