از اصفهان، منطقه ابواسحاقیه در محله شهشهان، حدوداً در ضلع غربی مسجد جامع اصفهان قرار دارد و پیشینه آن به قبل از اسلام باز می‌گردد که نشان‌دهنده دایر بودن زندگی شهری، محله‌ای و منطقه‌ای در این محدوده است؛ در دوره سلجوقیان مسجد جامع و میدان عتیق، دولتخانه سلجوقی بوده و این منطقه رونق داشته، اما در دوران صفویه بازسازی شده است.
بافت وسیعی از منطقه ابواسحاقیه طی دوره‌های مختلف تخریب شده و تقریبا ۸ خانه قاجاری و صفوی باقی‌مانده که طبق سناریوی متروکه‌سازی، تخریب و طرح توسعه به حال خود رها شده‌اند؛ این خانه‌ها با وجود آن که قدمت تاریخی دارند محله‌ای ناامن را ایجاد کرده‌اند؛ منطقه‌ای که در صورت احیا، می‌تواند موجب درآمدزایی و انتقال هویت و تاریخ برای گردشگران باشد.
محسن افشار، کارشناس معماری و مرمت بناهای تاریخی در این باره می‌گوید: چند سال پیش برحسب اتفاق این خانه‌ها را پیدا کردیم و متوجه شدیم که چه خانه‌های نفیسی هستند، اما تبدیل به مرور زمان به مکانی پر از زباله تبدیل و پاتوق معتادها و کارتن‌خواب‌ها شده‌اند؛ با پیگیری‌های انجام شده، به سیستم یکپارچه‌سازی شهرداری رفتم و متوجه شدم که عملا هیچ دسترسی به پرونده‌های آن نداریم؛ از طریق محلی‌ها و افرادی که در مسجد جامع کار می‌کردند، متوجه شدیم که این قسمت در طرح توسعه قرار دارد.
طرح توسعه، بافت تاریخی اصفهان را پراکنده کرده است
وی با اشاره به دیدگاه توسعه گردشگری و درآمدزایی عنوان کرد: اگر در اصفهان دیدگاه توسعه، گردشگری و درآمدزایی داشته باشیم نیاز است، در کنار آن این خانه‌ها نیز احیا شود؛ درآمدهای ما با ساختار تاریخی شهر اصفهان به دست می‌آید.
افشار افزود: گردشگری که به اصفهان می‌آید فقط نمی‌خواهد میدان عتیق را نگاه کند، دوست دارد سبک زندگی و محله‌هایی که در دوران قبل داشتیم را نیز ببیند؛ نمونه‌ای از آن در محله فهادان یزد است که بافت آن را حفظ کردند و سالانه گردشگران زیادی را به آن جا جذب و درآمد کسب می‌کنند.
این کارشناس معماری و مرمت بناهای تاریخی با بیان اینکه در اصفهان چیزی به نام بافت نداریم، خاطرنشان کرد: در بافت تاریخی شاهدیم که خانه‌ها به‌صورت پیوسته کنار هم قرار دارند و یک مجموعه را تشکیل می‌دهند، اما در اصفهان به‌دلیل طرح توسعه مطرح شده، این خانه‌ها پراکنده شده‌اند.
وی اضافه کرد: در اصفهان به جای یک مجموعه، حرف از لکه‌های تاریخی می‌زنیم که مجموعه‌ای را تشکیل دادند و نمی‌دانم چرا طرح توسعه در بافت تاریخی انجام شده است؟ وقتی می‌توانیم تاریخی از شهرمان را حفظ کنیم، چه دلیلی برای خراب کردن آن وجود دارد؟
به همراه افشار، از چند خانه تاریخی بازدید کردیم که در ضمن بازدید از این خانه‌ها بیان کرد: در مستنداتی که داشتیم، خانه‌ها را شماره‌بندی کردیم؛ خانه تاریخی شماره یک سبک صفوی – قاجاری است؛ تزئیناتی که در شاه‌نشین خانه است، نشان می‌دهد که این خانه، قسمت جنوبی و شرقی داشته که در حال حاضر همه آن‌ها تخریب شده و فقط بخش شمالی آن برجای مانده است.
این کارشناس معماری و مرمت بناهای تاریخی، ضمن اشاره به اینکه خانه‌های مشابه این در زمان صفویه شاکله‌ای از آینه‌کاری‌ها، گچ‌بری‌ها و قطاربندی‌ها دارد، اما در این خانه مقداری از این تزئینات یا تخریب شده یا با رنگ پوشیده شده، گفت: خانه‌های هم‌دوره این خانه احیا شده و از آن‌ها استفاده درست می‌شود؛ خانه شماره ۲ نیز طبق اسناد برای اواخر دوران قاجار است؛ این خانه و سایر آن‌ها در حال احیا بودند که رها شدند.
وی همچنین تصریح کرد: این محیط از نظر امنیت اجتماعی خطرناک است و زودتر باید احیا شود؛ بودجه‌ها باید صرف حفظ ساختار تاریخی محله، بسته شود؛ اگر روزی اتفاقی برای این مکان بیفتد، هیچ کس متوجه نمی‌شود که چه کسی اینجا بوده و چه اتفاقی افتاده و این مورد نتیجه متروکه‌سازی است.
افشار افزود: تزئینات اتاق‌های کوچک این خانه‌ها نشان می‌دهد که برای اواخر پهلوی و اوایل قاجار است، اما این تزئینات را می‌دزدند، زیرا از نوع خاصی هستند و بسیار سخت کار می‌شود؛ در کشورهای تاریخی اروپا، چند فرسخی بناهای ثبت جهانی چنین اتفاقاتی ممنوع است؛ اگر ما این مناطق را برای ساخت پارکینگ و … خراب کنیم چه چیزی برایمان باقی می‌ماند؟
این کارشناس معماری و مرمت بناهای تاریخی بر پشت بام خانه شماره ۲ ایستاده است و درحالیکه پشت سرش، چشم‌اندازی از گنبد مسجد جامع است، می‌گوید: از پشت بام خانه شماره ۲، مسجد جامع کاملا پیداست و تصویر زیبایی را به رخ می‌کشد؛ از طرفی به منار مسجد علی و ۲ منار دردشت و مقبره سلطان بخت آغا هم مشرف است؛ از سمت دیگر به منار ساربان و منار چهل دختر دید دارد؛ این‌ها نشان می‌دهد که ما چه پتانسیل عظیمی را می‌خواهیم از دست بدهیم و موارد دیگری را جایگزین آن کنیم.
وی با بیان اینکه نیاز است شهرداری، معاونت شهرداری و شهرسازی، میراث فرهنگی اصفهان، وزارت راه و شهرسازی، وزارت میراث فرهنگی با تفکر و تأمل بیش‌تری نسبت به این مکان‌ها نگاه کنند، عنوان کرد: ما می‌خواهیم تاریخ خود را نگه داریم و فرقی ندارد که قرار است برای چه سازمان و ارگانی استفاده شود؛ خانه‌های اطراف اینجا ساختمان‌هایی بی‌هویت‌اند که هیچ ارتباطی با بافت اینجا ندارند.
افشار تأکید کرد: باید بودجه‌ای که برای این مکان‌ها در نظر گرفته می‌شود، در راستای هویت آن استفاده شود و مرمت را با اصول انجام دهند؛ حتی این مکان‌ها را می‌توانند منبع درآمد کنند و حتما نیاز به تخریب نیست؛ میدان عتیق، برج جهان‌نما، بدنه‌سازی جبهه شرقی چهارباغ اصفهان باید برای ما درس شود؛ شرایط فعلی زمان تصمیم‌گیری تاریخی میان ارگان‌ها است و مشخص کنند می‌خواهند تیشه به ریشه اصفهان بزنند یا هویت اصفهان را حفظ کنند؟
این کارشناس معماری و مرمت بناهای تاریخی با بیان اینکه شهر ما از نظر گردشگری و میزبانی از مهمان‌ها همیشه رتبه اول را دارد، اظهار کرد: به گفته دکتر طغیانی اگر دور اصفهان یک دیوار بکشیم، این توانایی را داریم که از هیچ جایی بودجه نگیریم، اما این در صورتی است که زیر ساخت‌های تاریخی را درست کنیم.
وی ادمه داد: اگر ما این جا را خراب کنیم، جز عده خاصی دیگران نمی‌توانند نفعی از آن ببرند؛ اما اگر رونق بدهیم همه می‌توانند استفاده کنند و لذت آن را ببرند؛ نگهداری این مکان‌ها می‌تواند زیرساخت تاریخی، اقتصادی و فرهنگی باشد؛ در محله شهشهان و ابواسحاقیه بهترین جایی که داریم همین جا است.
