باغستان سنتی قزوین بار دیگر قربانی شد

به گزارش ایسنا، باغستان سنتی قزوین چند سالی است با ترس از لودرها به حیات خود ادامه می‌دهد؛ بخش زیادی از درختان این باغستان در سال‌های گذشته به بهانه «توسعه شهر قزوین و احداث پل امام رضا (ع)» برای کاهش بار ترافیکی شهری، قلع و قمع شده‌اند، هرچند این پروژه هر بار پس از اعتراض و واکنش میراث‌دوستان و دوستداران محیط زیست، موقتا متوقف شده است و در پی همین اعتراض‌ها نیز، شورای عالی معماری و شهرسازی قزوین سال ۹۸ در مصوبه‌ای صراحتا اعلام کرد که «پل امام رضا (ع) از میان باغستان عبور نکند و مسیر جدیدی جایگزین آن شود.» با این وجود، شهرداری قزوین مدتی است برخلاف آن مصوبه، اجرای پروژه پل امام رضا (ع) را با شدت بیشتری از سرگرفته و به تازگی به بهانه احداث پل در مسیر جایگزین، به جان درختان این باغستان سنتی افتاده است و در آستانه روز درختکاری، به قطع یک درخت پسته ۳۰۰ ساله در نزدیک این پل، دست زده است.

نوید حاج‌فتحعلی، یکی از باغدارهای باغستان سنتی قزوین با بیان این‌که حدود ۱۰ روزی است لودرهای شهرداری به جان درختان باغستان افتاده‌اند و بیش از ۱۰۰ اصله درخت را از ریشه زده‌اند، به ایسنا گفت: ما از ابتدا در جریان نبودیم و شهرداری در محدوده دیگر باغستان قلع و قمع را شروع کرده بود. این اقدام هم مانند قلع‌ و قمع‌های شبانه در گذشته بود؛ با ۱۰ تا ۱۲ لودر به جان ریشه درختان افتادند، برای همین نمی‌توان آمار دقیقی داد که چند درخت از بین رفته است. دفعه پیش با حکم رییس دادگستری این حرکت ۲۴ یا ۴۸ ساعته متوقف شد، اما شهرداری به بهانه داشتن مصوبه از شورای عالی معماری و شهرسازی دوباره این اقدام را از سر گرفته است. فعلا عزم و اراده استان بر این است که ساخت پل امام رضا (ع) را ادامه دهد. در این میان هیچ‌کس پاسخگو نیست و میراث‌ فرهنگی که مدعی شده بود مخالف این کار است و شکایت هم کرده، انگار پای این مصوبه را امضا کرده است و در حال حاضر هیچ واکنشی به این اقدام نشان نداده است.

او اضافه کرد: اسم میراث‌فرهنگی روی باغستان است، اما رسم آن کجاست؟ شهرداری سازمانی به نام سازمان باغستان سنتی دارد که اساسنامه آن حفظ و صیانت از باغستان است اما این سازمان هم پای این مصوبه را امضا کرده است و ظاهرا هم خبر داشته که قطع درختان شروع شده است، اما صدایشان درنیامده است، شاید چون زیرمجموعه شهرداری هستند. تنها کسانی که امضایی پای این مصوبه ندارند، دستگاه قضایی و تشکل‌های مردمی هستند.

این باغدار ادامه داد: مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی نیز ابهاماتی دارد که برای مردم شفاف‌سازی نمی‌کنند. بر اساس این مصوبه محدوده و حریمی را برای ساخت پل تعیین کرده‌اند، اما باغدارها معترض هستند که درختانی خارج از این محدوده قطع شده‌اند، برای مثال درختان پشت «بیمارستان قدس» را از بین برده‌اند. فکر می‌کنم همزمان با پروژه امام رضا (ع) روی پروژه جمهوری نیز کار می‌کنند. درخت تنومندی در این محوطه داریم که حدود ۲۰ متر ارتفاع دارد، در این جریان قطع درختان، به شاخه آن هم صدمه زده‌اند.

حاج‌فتحعلی گفت: مدتی پروژه امام رضا (ع) با پیگیری انجمن‌ها و تشکل‌ها مسکوت مانده بود و نمی‌دانم الان چه اتفاقی افتاده است. خدا را گواه می‌گیرم اگر این پل افتتاح و فقط پنج درصد از بارترافیکی این محدوده کم شد، تمام مطالباتم درباره باغستان را پس بگیرم و از تمام مسؤولان عذرخواهی کنم، اما احداث این پل هیچ ربطی به کاهش بار ترافیکی ندارد و نمی‌دانم هدف از اجرای آن چیست؟ بهانه برای احداث پروه‌های توسعه شهری، موضوع کلان‌شهرهایی مثل تهران، تبریز و … است که باغستان سنتی و این خاک ارزشمند را ندارند. خاک‌ باغستان به قدری حاصلخیز و خوب است که مسؤولان هم متوجه آن شده‌اند و با ماشین‌های سنگین این خاک از شهر خارج می‌شود و در مناطقی که خاک خوبی ندارد، برای فضای سبز و درخت‌کاری استفاده می‌کنند. ما در آخرین اقدام، مطالبه خود را خطاب به آقای اژه‌ای ـ ریییس قوه قضاییه ـ مطرح کردیم، چون کار از کار گذشته است و کسی گوشش بدهکار نیست.

شکوه کرمانشاهانی ـ عضو هیأت مدیره انجمن تخصصی باغستان سنتی قزوین ـ نیز درباره قطع درخت ۳۰۰ ساله پسته که جلو پل نیمه‌کاره امام رضا (ع) قرار داشته و در چند روز اخیر قطع شده است، به ایسنا گفت: این تک‌درخت سمبل باغستان محسوب می‌شد و پنج سال تلاش کردیم تا این درخت را از بین نبرند، اما سه روز پیش آن را قطع کردند و قسمتی را که درختان آن را در دفعه‌های گذشته قلع و قمع کرده بودند، صاف کردند. این بار همه تماشاچی هستند و هیچ‌کس اقدامی برای جلوگیری از آن انجام نداد. انجمن هم تلاشش را در این سال‌ها کرد و حتی تا مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی پیش رفتیم، اما کار از این حرف‌ها گذشته است و شاید مطالبات عمومی و مردمی بتواند تا حدودی این جریان پرزیان را متوقف کند، البته در حال حاضر مردم آن‌قدر دغدغه‌ دارند که شاید موضوع درختان باغستان اهمیت کم‌تری برایشان داشته باشد.

کرمانشاهانی بیان کرد: نکته قابل توجه این است که طبق مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی باید مسیر جایگزین برای ادامه پل امام رضا (ع) روی گاراژهایی می‌افتاد که در محوطه باغستان قرار دارند تا درختان کمتری قربانی شوند، اما این اتفاق نیفتاد و تعداد زیادی درخت را برای ادامه ساخت‌وساز پل قطع کردند. حتی مسیر ادامه پل مشخص نیست و اطلاعاتی هم منتشر نمی‌شود، اما اگر واقعا قصد تغییر مسیر دارند، نیازی نبود که این درخت ۳۰۰ ساله قطع شود.

علیرضا خزائلی ـ مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگردی و صنایع دستی قزوین ـ در ادامه پیگیری‌های ایسنا، پاسخ مکتوبی را به پرسش‌های مربوط به نابودی درخت کهنسال پسته و ازسرگیری قطع درختان بیشتر باغستان سنتی قزوین که به عنوان میراث ملی ثبت شده است، فرستاد که در آن تاکید کرد: در جلسات مرتبط با اجرای عملیات پل امام رضا (ع) بر اجرای مصوبات شورای عالی معماری و شهرسازی و حفظ تمام عناصر باغستان به‌ویژه درخت پسته کهنسال از سوی این اداره‌کل تاکید شده است.   بعد از توقف پروژه پل امام رضا (ع) در جلسات متعددی که با موضوع امتداد این پل و ادامه پروژه با حضور مسؤولان استانی و شهری برگزار شد تاکید این اداره کل بر اجرا و رعایت کامل همه مصوبات شورای عالی معماری و شهرسازی و مشخصا حفظ این درخت پسته بوده است.

خزائلی اضافه کرد: در این جلسات  مقرر شد تا  بخش انتهایی پل امام رضا (ع) تخریب شود و حداکثر نزدیکی به بافت کالبدی صورت گیرد و تامین امنیت شعاع قوس‌های اتصال پل امام رضا (ع) به پل ابوترابی با اعمال کنترل‌های لازم توسط مشاوران ذی‌صلاح حوزه ترافیک مدنظر قرار گیرد که در نهایت نقشه اجرایی با تاکید بر این موضوعات تهیه شد.

او همچنین تاکید کرد: لازم است آقای فرمانی ـ ریاست شورای اسلامی شهر قزوین ـ‌ و دکتر مهدیخانی ـ عضو شورای شهر قزوین ـ و تمام حاضران جلسات موضوع را برای افکار عمومی روشن کنند که چرا با وجود تاکیدات این اداره‌کل بر مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی و حفظ تمام عناصر باغستان به‌ویژه این درخت پسته، در حین اجرا باز هم غیر متعهدانه و غیر مسؤولانه با سمبل‌های تاریخی و فرهنگی شهر رفتار شده است!؟

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی یادآور شد: در بازدیدی که اخیرا با حضور مقامات قضایی استان از محل پروژه انجام شد این موضوعات مورد تاکید قرار گرفته و به تصویب رسیده است که صورت جلسه آن نیز موجود است.  اداره کل میراث فرهنگی استان به عنوان یکی از متولیان حفاظت و نگهداری از باغستان همواره بر حفظ، احیا و ساماندهی این سرمایه ملی تاکید دارد و با اولویت به دنبال رفع مشکلات این میراث ارزشمند تاریخی و فرهنگی استان هستیم.

عزت‌الله ضرغامی ـ وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ـ چندی پیش تصمیم‌گیری درباره باغستان سنتی و بافت تاریخی قزوین را به طور کل به اداره کل میراث فرهنگی استان قزوین تفویض کرده بود؛ تصمیمی که به عقیده فعالان میراث فرهنگی به نوعی بیانگر شانه خالی کردن وزارت میراث فرهنگی از حفاظت باغستان قزوین به عنوان میراث ملی است.