برای لذت بردن از برخی از زیباترین دیدنی های جهان باید گردن را کشید و به بالا نگاه کرد. این مطلب نگاهی است به ۱۰ سقف زیبای جهان، از جمله مسجد شاه اصفهان.
قصر سامتسانو، لچو، ایتالیا
سقف مسحور کننده، تاق ها و تزیینات تالار طاووس در این قصر فراموش شده در حوالی شهر فلورانس به خودی خود گویا هستند. منبع الهام در طراحی و تزئین تالارهای متعدد این قصر که بی پایان به نظر می رسند و به رویا می مانند، طاووس و سایر پدیده های نایاب و جذاب در این بخش از جهان بوده اند. بازسازی و تزیین مجدد این قصر قدیمی به سکب معماری موری (الهام گرفته از سبک معماری اسلامی خاور نزدیک، شمال آفریقا و جنوب اسپانیا که بعدها در اروپا متداول شد) حاصل یک عمر تلاش فردیناندو پانچیاتیچی خیمنز د آراگونا است. هر چند این نجیب زاده ایتالیایی معمار، مهندس، گیاه شناس، فیلسوف و سیاستمدار هیچگاه به شام و خاور نزدیک سفر نکرده بود ولی دنیایی مملو از زیبایی، رنگ ها و فرم های بسیار جذاب و نامتعارف در سرزمین خود را تجسم کرد و در فاصله سالهای ۱۸۴۳ تا ۱۸۸۹ آنها را در این قصر قدیمی در لچو به کار گرفت. این بنا که در قرن بیستم از آن به عنوان هتل استفاده می شد اکنون با تالار طاووس رنگارنگش بلاتکلیف است.
کلیسای جامع الی، کمبریج شر (کمبریج شایر)، انگلستان
سازه چوبی و شیشه کاری زیبایی که در مرکز سقف تالار هشت ضلعی این کلیسا تعبیه شده در سال ۱۳۳۴ میلادی به دست ویلیام هورلی نجار سلطنتی به پایان رسید و یکی از خیره کننده ترین آثار طراحی و مهندسی قرون وسطی است. اگر از کف کلیسا نگاه کنیم این گنبدک مثل نقطه مرکزی یک ستاره هشت پر به نظر می رسد که تمثالی از عیسی مسیح در وسط آن حک شده است. این گنبدک پنجره دار که اسکلت آن از هشت درخت بلوط انگلیسی ساخته شده و حدود ۹ متر ارتفاع دارد، با یک اسکلت چوبی به شکل طاق های متقارن که کاملا هویداست و شبکه ای خیمه مانند از اسکلتی پنهان با چوب بلوط سرپا نگاه داشته شده است. دیوارک های چوبی آن را که در قرن نوزدهم با شکل فرشتگان رنگ آمیزی و نقاشی شده اند می توان در گرداگرد این گنبد گشود. دسته های کر از درون این دریچه ها در سقف کلیسای جامع سرودهای مذهبی می خواندند.
ایستگاه مترو سولنا سنتروم، استکهلم
جذاب ترین قسمت مرکز خرید سولنا سنتروم در شهر استکلهم ایستگاه مترویی است که در سال ۱۹۷۵ برای این رفت و آمد به این مرکز ساخته شد. آندرس آبرگ و کارل اولف بیورک، دو هنرمند سوئدی، سقف سنگی این ایستگاه در اعماق زمین را با رنگ سرخ رنگ آمیزی و نورپردازی کرده اند. سوار شدن بر پله های برقی این ایستگاه مثل رفتن به اعمال و یا فرار از غار جادوگران است. از سال ۱۹۵۷ تعداد زیادی از هنرمندان ۹۴ ایستگاه از مجموعه ۱۰۰ ایستگاه شبکه متروی استکلهم را به آثار هنری عمومی و به یادماندنی بدل کرده اند. بی دلیل نیست که بسیاری شبکه ۱۱۰ کیلومتری خطوط متروی استکلهم را “طولانی ترین گالری هنری جهان” لقب داده اند. شاید فقط ایستگاههای متروی شهر مسکو را، که اکثر آثار هنری آنها مربوط به دوره های قدیمی تر است، بتوان در ردیف این دستاورد خارق العاده دانست.
ایستگاه گرند سنترال، نیویورک
سقف منقش به طرح زودیاک تالار انتظار در ایستگاه گرند سنترال شهر نیویورک که علاقمندان فراوانی دارد، سالها از دیده پنهان بود. لایه قطوری از نیکوتین، محصول سیگارهای بی شماری که نسل اندر نسل مردم در این تالار کشیده بودند، روی آن را پوشانده بود. در طبقات زیرین این تالار عظیم که ساختمان آن توسط دو دفتر معماری وارن و تمور و رید و استرن و به سبک معماری نئوکلاسیک فرانسوی طراحی شده است، ۶۷ سکوی قطار قرار دارد. نقش و نگارهای سقف این تالار که براساس نقشه های ستاره شناسی قرون وسطی طراحی شده، توسط یک نقاش فرانسوی و یک نقاش نیویورکی و دستیاران آنها کشیده شده است. نقش های زودیاک با ورقه های طلایی روی پس زمینه ای به رنگ آبی متمایل به سبز کشیده شده اند تا آسمان شب های پاییزی و زمستانی یونان و جنوب ایتالیا را تداعی کند. پس از تمیز کردن و مرمت سقف در سال ۱۹۹۸ رونمایی شد.
مسجد شاه اصفهان
در سال ۱۵۹۸ شاه عباس پایتخت ایران را به اصفهان منتقل کرد. او دستور داد مجموعه ای منحصر به فرد از بناهای مذهبی و مدنی در شهر اصفهان ساخته شود. اما چون تنها مصالح ساختمانی قابل دسترس در اصفهان خشت و آجر پخته بود این نگرانی وجود داشت که این ساختمانها هر قدر هم که عظیم باشند از نظر ظاهری زیبا نباشند. با این همه روشهای جدید در حرارت دادن کاشی های رنگی به معماران شاه عباس امکان داد در تزیین این بناها اعجاب بیافرینند که کمال آن را می توان در مسجد شاه دید. (۱۶۱۲ تا ۱۶۳۸ میلادی)
در این بنا که طراح آن رضا عباسی، استاد بنام خطاطی و مینیاتور بود، کاشی های آبی، زرد، کبود، صورتی و سبز نور خورشید را در این شهر گرم جذب و منعکس کرده و در زیر گنبد عظیم آبی رنگ مسجد شاه فضاهای خنک را خلق می کنند.
باشگاه گلف هیزلی ناین بریج، یئوجو- گون، کره جنوبی
طراح این بنا شیگرو بان، معمار ژاپنی، است که به ساختن نسل جدیدی از ساختمان ها با کاغذ و کارتن شهرت دارد. این باشگاه که در سال ۲۰۱۰ افتتاح شد، یک تالار ورودی دهلیز شکل و شاخص دارد. یک پوسته مشبک که با شبکه ای از الوارهای چوبی ساخته شده و بر ستون هایی از همان جنس تکیه دارد، هم سقف و هم بام این تالار را تشکیل می دهد. قطعات این پوسته مشبک که بوسیله فناوری کامپیوتری طراحی و بریده شده، امکان می دهد که از حداقل مصالح استفاده شود. ستونهای نسوز و مشبک امکان می دهد که هوا به راحتی به درون دهلیز جریان پیدا کند. طراحی آنها از روش های سنتی بافتن حصیر الهام گرفته است. در آب و هوای گرم و مرطوب تشک های حصیری از هر وسیله خواب دیگری خنک ترند. اشکال به کار رفته در طراحی سقف روی آب استخر انعکاس می یابد و تاثیر بصری شاعرانه ای خلق می کند.
مرکز حیدرعلی اف، باکو، آذربایجان
کف، دیوارها و سقف تالار پر انحنای این مرکز فرهنگی که در سال ۲۰۱۲ افتتاح شد، یک کلیت بی نظیر را تشکیل می دهد. تاثیر آن جادویی و واقعا خارق العاده است. گو اینکه زها حدید، معمار آن، قوانین معمول ساخت و ساز را به دور ریخته و قوانین خاص خویش را کشف کرده و به کار بسته است. در واقع پوسته این تالار که از جنس بلوط سفید ساخته شده و هندسه بسیار پیچیده ای دارد، در یک چارچوب فولادی قرار گرفته است. این به اسکلت آن استحکام لازم را می دهد و در عین حال این احساس را به وجود می آورد که گویا تالار کنفرانس در فضا غوطه ور است. زها حدید از مدتها پیش قصد داشت چنین سبکی از معماری سیال را خلق کند. او با استفاده از جدیدترین فناوری های کامپیوتری در باکو به این هدف رسید. با دیدن این بنا بعید است بتوان به همان شکل سابق به سقف های دیگر نگاه کرد.
سنت پانتالون، دورسودورو، ونیز
برای چند لحظه جادویی و الهام بخش می توان با یک سکه پنجاه سنتی به سقف این کلیسای ناتمام از دوران معماری باروک نور انداخت و زیبایی آن را دید. یک نقاشی رنگ روغن و خیره کننده از قرن هفدهم به وسعت ۴۴۳ متر مربع این توهم را در بیننده ایجاد می کند که بنای این کلیسا سر به فلک کشیده و فرشتگان بالداری که در آسمان طلایی رنگ پر می زنند به سمت نور سفید رنگ بهشت واقعی می روند. این نقاشی وهم برانگیز با پرسپکتیو در هم فشرده اش اثر جیان آنتونیور فومیانی است.( ۱۶۴۵- ۱۷۱۰) جان راسکین، منتقد انگلیسی و بانفوذ قرن نوزدهم، نقاشی شهادت و حواریون در سقف کلیسای سنت پانتالون را “عجیب ترین مورد از تاثیر دراماتیک مبتذل نقاشی در اروپا” توصیف کرده است. او کاملا اشتباه می کرد. باید پنجاه سنت دیگر در دستگاه انداخت و نقاشی این سقف را یک بار دیگر دید.
تالار عبادت، معبد بهشت، پکن
معبد بهشت مجموعه گسترده ای از بناهای مذهبی است که در دوران حکمرانی یونگله از امپراتوران سلسله مینگ ساخته شده است. تالار عبادت که ساختمان آن در سال ۱۴۲۰ تکمیل شد، سه لایه دارد که نماد ساعات، روزها، ماهها و فصل های سال است. معماری آن محصول محاسبات هندسی بسیار دقیقی است که با قطعات چوبی زیبا و رنگارنگ گنبدی فاخر و آمرانه را خلق کرده است. این معبد که ارتفاعش حدود ۳۸ متر است بدون استفاده از حتی یک میخ ساخته شده و ستون ها و تیرک های آن در شکاف های یکدیگر فرو رفته و مجموعه یکپارچه ای را ساخته اند. هر یک از رنگ های متفاوتی که در این گنبد به کار برده شده نمادی از شاخص های امپراطوری مینگ مثل ثروت، لذت، رفاه و شکوه است. این معبد در سال ۱۸۸۹ در آتش سوخت و دوباره ساخته شد و همزمان با المپیک ۲۰۰۸ پکن فضای درونی آن دوباره رنگ شد تا تازه به نظر بیاید.
سن استیون والبروک، شهر قدیمی لندن
اگر از مرزهای محدوده کوچک شهر قدیمی لندن نگاه کنیم کلیسای سنت استیون والبروک بنای ساده ای به نظر می رسد. اما فضای داخلی این ساختمان که توسط کریستوفر رن طراحی شده ثابت می کند که یکی از عجایب معماری دهه های پایانی قرن هفدهم اروپاست. سقف آن که بر هشت ستون کورینتوسی و هشت طاق پنجره دار بنا شده گنبد تزیینی باشکوهی است. این یک مدل کوچکتر از گنبدی است که کریستوفر رن امیدوار بود در طراحی اولیه خود برای کلیسای جامع سنت پل بسازد. مسئولان کلیسا طرح او را نپذیرفتند. اما داخل این کلیسای خلوت می توان به خوبی دید که او چه طرحی در ذهن خود داشت. هر چند این گنبد فراخ به نظر می رسد ولی با ابعادی حدود ۱۹ متر و ساخته شده با مصالحی مثل چوب، گچ و مس با گنبد عظیم کلیسای جامع سنت پل هیچ قرابتی ندارد و اینجا در سن استیون آرمیده است.
