وضعیت خاص مسجد سید اصفهان/ از کاشی‌های فروریخته تا مرمتهای ناشیانه!

فاطمه کازرونی خبرنگار در این خصوص اینگونه بیان می کند: مسجد سید اصفهان سالهاست در چشم گردشگران دیگر زیبایی یک اثر دوران قاجاریه را تصویر نمی کند؛ از کاشی های فرو ریخته تا سکوها و دیوارهای ترک خورده ایوانها و حیاط آشفتگی و عدم مرمت کاشیهای ریخته یا برداشته شده و عدم جایگذاری مجدد آنها و مرمتهای بعضا ناشیانه توسط افراد معمولی نشان می دهد که هیچ توجه اصولی برای حفظ و نگهداری این بنای تاریخی اعمال نشده است.

از در شمالی مسجد که وارد می شویم، جدای از اعلامیه‌های اطلاع‌رسانی متعددی که به ستونهای سنگی مسجد چسبانده شده است، شکسستگی کنگره‌های چوبی دو سقاخانه درب شمالی مسجد جلب توجه می کند، موضوعی که سالها پیش سقاخانه‌های درب جنوبی مسجد هم به آن مبتلا بود اما با پیگیری های متعدد رسانه‌ها از جمله خبرآنلاین و با همت مرحوم فریدون الله‌یاری مدیرکل اسبق میراث فرهنگی اصفهان در نهایت مرمت اصولی برای این سقاخانه‌ها که به انبار آجر مبدل شده بود! نیز انجام شد.

اما در طاقی‌های قوسی شکل ایوانهای ورودی مسجد آنچه جلب توجه می کند، جای خالی کاشیهاست، برخی مثل دیواره راست به شکل کامل از کاشی تهی است و برخی جاها نیزیکی دو کاشی افتاده است، به نظر می رسد در بخشهایی که به طور کامل کاشی وجود ندارد، کاشی‌ها (احتمالا به منظور مرمت) جدا شده اند اما متاسفانه بار دیگر جایگزین نشده است.

از سویی جای خالی این کاشیها چنان تهی و زشت به نظر می رسد که به یقین ارزش تاریخی این مسجد را در چشم گردشگران به زیر سوال می برد جایی که جای خالی کاشیها را سیمای زشت و بدقواره سیمان و یا گچ کشیده شده روی دیواره‌ها پر کرده است.

ظهر شهریورماه است و صدای اذان از گلدسته های زیبای مسجد به گوش می‌رسد، وقتی از یکی از اهالی که با شتاب در حال رفتن به سمت شبستان برای ادای نماز ظهر است می خواهم که کمی از وقت خود را به من بدهد با روی خوش می پذیرد.

مریم معتقد است تمام این کاشی ها به خودی خود ریخته است و دیگر جای آن پر نشده است، زمانی که از وی می پرسم که چرا اهالی محله تاریخی بیدآباد و مسجد به این روند و فرسودگی بدون مرمت مسجد اعتراض نمی کنند، می گوید: اتفاقا ما از مسئولان سوال کردیم و آنها دلیل این امر را ریزش و یا دزدی کاشی ها دانستند.

وی می افزاید: سالهاست مسجد این وضعیت را دارد؛ متاسفانه مسئولان به درستی توجهی نمی کنند و یا بودجه ای در اختیار ندارند.

سالها پیش یک بار نیز کلون درب مسجد به سرقت رفته است که اکنون جای خالی این کلون به شکل ناشیانه‌ای با یک فیبر چوبی آن هم نامتقارن و پوسیده، پوشیده شده است که جای تعجب دارد.

از سویی چسباندن هر نوع اطلاعیه روی اندک کاشی های تاریخی، درب و دیگر نقاط مسجد نشان می دهد، نشان از عدم نظارت صحیح بر نگهداری این مسجد تاریخی دارد.

ریزش کاشی‌ های این مسجد که نمونه های خاص از کاشی کاری ایرانی است از یک دهه قبل آغاز شد و دلیل آن فرسودگی عنوان شده است اما آنچه که برای میراث دوستان نگران کننده است اینکه ریزش کاشی های این مسجد اکنون به اندازه ای وسیع شده است که جای هیچ گونه توجیه برای عدم مرمت را باقی نمی گذارد.

سالها است مسجد سید اصفهان که در طی دوران قاجاریه به دستور محمد شاه قاجار و توسط محمدباقر شفتی در مساحت ۸۰۷۵ متر مربع ساخته شده و از مساجد اصلی نصف جهان است رو به فرسودگی می رود، دیواره های آجری حیاط مسجد، ورودی درب پشتی مسجد، دربها، سکوهای سنگی، کف حیاط مسجد و جای جای این بنای تاریخی، همگی نیاز به مرمت را فریاد می زنند.

ذکر این نکته ضرورت دارد که علیرضا ایزدی مدیر سابق میراث فرهنگی اصفهان چند ماه پیش در پاسخ به خبرآنلاین خبر از مرمت این بنا از سال جاری داده بود اما به نظر می رسد هنوز اثری از این طرح در مسجد پیاده‌سازی نشده است.

وی با بیان اینکه متولی اصلی مسجد سید اداره کل اوقاف است اما با توجه به اینکه یک بنای ثبتی تاریخی محسوب می شود با آنها در موضوع مرمت مشارکت داریم برخی مشکلات فعلی ناشی از برخی مرمتهای غیراصولی در مسجد سید اصفهان دانست و ادامه داد: با اداره اوقاف در ارتباط با این مسجد مذاکراتی صورت گرفته است و تفاهم نامه ای انجام شده است و در فصل مناسب طرح مرمتی خوب برای آن داریم که امیدواریم با تامین اعتبار سال جاری که انجام شده از سال آینده برای مرمت اقدام می شود.

اکنون فصل مناسب مرمت در حال سپری شدن است و باید گفت اگر مرمت و رسیدگی به وضعیت مسجد سید اصفهان به این شکل ادامه پیدا کند، شاید تا لختی دیگر اثری از تاریخ در این مسجد دوره قاجاریه باقی نباشد به جز کهنگی و فرسودگی!!