1402.10.08 خبرگزاری فارس
گنج‌یابی یا به تعبیر درست‌تر غارت میراث فرهنگی از گذشته تا به امروز سابقه داشته است. دستیابی به ثروت بدون هیچ تلاش و در کم‌ترین زمان باعث شده است که بسیاری از افراد برای به دست آوردن گنج راهی کوه و بیابان شده و تعداد زیادی ازآن‌ها ناکام مانده و حتی جان خود را در این راه از دست بدهند.
به گزارش خبرنگار میراث فرهنگی خبرگزاری فارس، رویای یک شبه پولدار شدن همیشه در ذهن بشر بوده، این که یک گنج دست نخورده را پیدا کند و به ثروت زیادی دست پیدا کند و یک شبه زندگی خود را زیرو رو کند، وسوسه همیشگی بوده است. گنج‌یابی یا به تعبیر درست‌تر غارت میراث فرهنگی از گذشته تا به امروز سابقه داشته است. بعضی افراد در قدیم با نقشه‌هایی که ادعا می‌شد نقشه گنج است یا با حدس و گمان که در قدیم اینجا مقبره بوده است اقدام به حفاری می‌کردند. روش بعدی جستجو در محوطه‌های باستانی و کاوش کردن محل بود، راه دیگر خریدن دستگاه فلزیاب بود که از طریق آن گنج را کشف کنند. اما امروزه این روش‌ها مدرن شده است و تکنولوژیی به کمک گنج یابی آمده است .
آموزش در فضای مجازی
با کمی جستجو در فضای مجازی، به تعداد زیادی سایت و صفحه اینستاگرامی برمی‌خوریم که ادعای گنج‌یابی دارند. برخی از این افراد در صفحه اینستاگرام خودشان را باستان شناس معرفی کرده و ادعا دارد که تنها با نگاه کردن به محلی تاریخی و در کنار هم گذاشتن نشانه‌ها می‌توانند بگویند در این محل آثار باستانی یا به قول خودش دفینه یا گنجی وجود دارد یا نه.
محتوای صفحه اینستاگرامشان شامل ویدیوهایی از گنج‌یابی‌ها و نشانه‌شناسی است. گرچه که رفتن به جست‌وجوی گنج و نشانه شناسی تنها کاری که آنها انجام می‌دهند نیست. ارائه پکیج‌ها و کارگاه‌های آموزشی جزو اصلی کار آنها است، این افراد ادعا می‌کنند که در صورت به کار بستن اطلاعاتشان به گنج خواهید رسید.
این افراد در فضای مجازی در بهترین حالت گنج یابی و تخریب آثار باستانی را تبلیغ کرده و در بدترین حالت از مردم کلاهبرداری می‌کنند، یک سرچ ساده دفینه، گنج و یا عبارات مشابه کافی است تا با انبوهی از صفحات مواجه شوید که ادعا دارند که با کمک گرفتن از آموزش، راهنمایی‌ها، خرید پکیج‌ها یا ابزارهایشان به طور قطعی به گنج می‌رسید.
آنها کارشناس نیستند
در همین رابطه مهدی عابدینی کارشناس باستان‌شناسی به خبرنگار خبرگزاری فارس می گوید: این افراد کوچکترین آگاهی از علم باستان‌شناسی ندارند، اگر شما کمی از باستان‌شناسی آگاهی داشته باشید متوجه می‌شوید این پست‌ها یا از سر نا آگاهی است یا بسیار متوهمانه است. در باستان‌شناسی چیزی به اسم طلسم، نسخه و تله فیزیکی وجود خارجی ندارد، و ادعای آنها که نسخه‌خوانی و باطل کردن طلسم انجام می‌دهند کلاهبرداری و شیادی است، متأسفانه یک سری از افراد از نا آگاهی گول این افراد را خورده و ناخواسته در دام آنها می‌اُفتند.
وی ادامه داد: بالای ۹۰ درصد از اشیایی که توسط این افراد خرید و فروش می‌شود جعلی و تقلبی است. با دیدن این عکس‌ها هر کارشناس باستان‌شناسی ممتجه تقلبی بودن این اشیا می‌شود، ولی مردم عادی نمی‌توانند بدل را از اصل تشخیص دهند مخصوصاً اگر هنرمندانه درست شده باشد. متأسفانه این کاسبی رونق فراوان دارد و مبالغ سنگینی در این خرید و فروش‌ها جابه جا می‌شود.
نماد و طلسم در گنج‌یابی وجود ندارد
عابدینی ادامه داد: بسیاری از این افراد ادعای نمادشناسی دارند ولی ما در علم باستان‌شناسی چیزی به اسم نماد نداریم که فردی ادعا کند در نقطه‌ای که نقش شتر یا لاک‌پشت است نماد گنج است. در گذشته که این افراد ادعا دارند که همه ظروف مردم از طلا بوده است که نادرست است، در قدیم جمعیت ایران کمتر بوده است و نظام ارباب و رعیتی تا ۶۰ سال گذشته هم در جریان بوده و وضعیت مالی مردم بسیار بد بوده است و تنها یک عده افراد خاص بودند که ثروتمند بوده‌اند پس چطور این حجم از اشیا تاریخی از طلا در سطح ایران وجود داشته ست؟ طلا همیشه یک فلز ارزشمند بوده است چرا باید این فلز را دفن کرده و بر روی آن نشانه می‌گذاشتند؟
این کارشناس باستان‌شناسی ادامه داد: برخی از این افراد در محوطه‌هایی به دنبال فلزات ارزشمند می‌گردند که زمان برخی از این مکان‌ها به دوره‌ای باز می‌گردد که هنوز هیچ فلزی کشف نشده بود و از سنگ استفاده می‌کرد.
عابدینی تاکید کرد: بعضی افراد در این محوطه‌ها دنبال جام طلا می‌گردند! این نشان از ناآگاهی افراد هست. در برخی موارد این افراد وقتی کتیبه سنگی مربوط به دوران تاریخی می‌بینند فکر می‌کنند در داخل سنگ چیز خاصی است و با پتک یا هر چیزی آن را می‌شکنند در صورتیکه این سنگ یکپارچه است و پشت این نقش برجسته و کتیبه چیزی وجود ندارد و آسیب به میراث فرهنگی می‌زنند. خوشبختانه این افراد از جامعه باستان‌شناسی نیستند و دانشی در این زمینه ندارند.
وی افزود: یک سری از اشیا که این افراد پیدا می‌کنند اصل است اما قیمت خاصی ندارد، ولی به قیمت‌های کاذب می‌فروشند. در ایران بیشتر مواقع مردگان را تدفین می‌کردند و تا پیش از اسلام همراه مرده یک سری اشیا را در گور می‌گذاشتند، اما سوال اینجاست چند درصد افراد ثروتمند بوده‌اند که در گور آنها اشیا ارزشمند گذاشته شود؟ اکثراً افراد معمولی جامعه بوده‌اند که اشیا ساده مثل سفال، گوشواره مفرغی یا آویز ساده قرار داده شده که ارزش مادی ندارند ولی ارزش مطالعات باستان‌شناسی دارد. این افراد به گورستان‌های تاریخی هجوم می‌برند و محوطه را کامل نابود می‌کنند تا به قول خودشان گور اصلی را پیدا کنند، اشیایی که به دست می‌آورند قیمت خاصی ندارد ولی در صفحات مجازی به قیمت‌های بالا به فروش گذاشته می‌شود.
عابدینی در مورد خریداران این اشیا گفت: وقتی این اشیا عرضه می‌شود یعنی خریدار وجود دارد، اما بسیاری از این اشیا به حدی زیاد است که کشورهای خارجی هم این اشیا را نمی‌خواهند، تعداد بعضی از آنها به قدری بالا است که موزه خارجی هم نمی‌خرند و بیشتر دست به دست بین خودشان می‌شود و تنها پول جابه جا می‌شود. در این بین یک سری اشیا خاص هم وجود دارد که ارزش و قیمت بالایی دارد و از کشور خارج می‌شود.
تخریب آثار باستانی برای رویای گنج
این کارشناس میراث فرهنگی فعالیت این افراد را یکی از عوامل تخریب و نابودی میراث فرهنگی دانست و گفت: باستان‌شناسان برای کاوش یک محوطه با ظریف‌ترین وسایل مثل، کلنگ بسیار کوچک،کمچه و…. کم‌کم خاک را کنار می‌زنند تا لایه‌های باستانی خاک به هم نخورد و جامعه آن را بتوانند بازسازی کنند و سیر تکامل انسان را پیدا کنند، این‌ها گور را کامل تخریب می‌کنند و آثار معماری که وجود دارد تخریب می‌کنند، مثلاً با رسیدن به دیوار آن را کامل تخریب کرده یا نقش برجسته سنگی آن را کامل می‌شکنند. این کار آنها تاریخ، هویت و فرهنگ کشور ما را نابود می‌کند، غارت میراث فرهنگی از گذشته تا کنون بوده و طی ۲۰ سال اخیر به صورت افسار گسیخته افزایش پیدا کرده است.
عابدینی گفت:متأسفانه پرونده زیادی در قوه قضائیه وجود دارد و به نظر می‌رسد قانون مقابل این افراد سهل و آسان برخورد می‌کند. شاید اگر محکم‌تر برخورد شود تعداد این جرایم کمتر شود. تعداد زیادی از این افراد هستند که بارها دستگیر شده و با خریدن زندان آزاد شده و مجدد به کار خود ادامه می‌دهند ، این کار یک نوع اعتیاد شدید دارد و افرادی هستند که بیش از ۳۰ سال تمام زندگی خود را برای پیدا کردن گنج گذاشته و نه تنها گنجی پیدا نکرده که زندگی خود را هم از دست داده‌اند.
برخی از این افراد مردم را به سمت جستجو در امامزاده‌ها و بقاع متبرکه سوق می‌دهند غافل از اینکه در زمان اسلام هیچ چیزی همراه مرده دفن نمی‌شد، مگر اینکه این بقعه بر روی آتشگاه یا مکان قدیمی قرار گرفته باشد. این طمع باعث شده که بسیاری از امامزاده‌ها در نقاط دور دست هدف دستبرد این افراد قرار گیرند و حتی تا مرحله تخریب هم برای به دست آوردن شی قیمتی پیش بروند.
این فعالیت آزادانه در فضای مجازی و مناطق باستانی در حالی ادامه دارد که بر اساس قانون مجازات اسلامی هرگونه حفاری و کاوش به قصد به دست آوردن اموال تاریخی ـ فرهنگی ممنوع بوده و مرتکب به حبس از ۶ ماه تا سه‌سال و ضبط اشیای مکشوفه به نفع سازمان میراث فرهنگی کشور و آلات و ادوات حفاری به نفع دولت محکوم می‌شود. چنانچه حفاری در اماکن و محوطه‌های تاریخی که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است یا در بقاع متبرکه و اماکن مذهبی صورت گیرد، علاوه بر ضبط اشیای مکشوفه و آلات و ادوات حفاری، مرتکب به حداکثر مجازات مقرر محکوم می‌شود.
دیدن گودال‌هایی حفر شده در دل طبیعت یا در مکان‌های تاریخی به روندی عادی تبدیل شده است، این‌ها قرار بود عده‌ای را ثروتمند سازد ولی چه بسیار انسان‌هایی که در سراب گنح‌یابی جان خود را از دست دادند.
