روز ۱۸ آوریل ۲۰۱۵ (۲۹ فروردین ۱۳۹۴)، یک کشتی با ۸۵۰ سرنشینِ مهاجر در ساحل لیبی واژگون شد و فقط ۲۸ تن زنده ماندند. این حادثه اگر مرگبارترین واقعه‌ی کشتی‌شکستگی باشد که نهاد پناه‌جویان سازمان ملل (UNHCR) در دریای مدیترانه ثبت کرده است، فقط یکی از وقایع مشابه در رشته‌ای طولانی از حوادث به شمار می‌رود. اتحادیه‌ی اروپا به جای این که در اساس به نجات جان انسان‌ها توجه کند، ظرفیت اسکان دهی دوباره را افزایش دهد و به دلایل ریشه‌ای خشونتی بپردازد که مردم را از کشورشان فراری می‌دهد، به تقویت مرزهای بیرونی خود به هر قیمت و واگذاری مسأله‌ی مهاجران به کشورهایی پرداخت که قادر نیستند تضمین‌های کافی حقوق بشری ارائه کنند.
روز ۱۸ مارس ۲۰۱۶ (۲۸ اسفند ۱۳۹۴)، رهبران اتحادیه‌ی اروپا و ترکیه بر معامله‌ای ننگین توافق کردند. این معامله با رسوایی بازگرداندن سریع «کلیه‌ی مهاجران بی‌قاعده‌ای» را که پس از ۲۰ مارس به جزایر یونان می‌رسند و درخواست پناهندگی‌شان قانونی نیست و «معاوضه‌ی مهاجران» را مقرر می‌کند. اتحادیه‌ی اروپا در مقابل هر سوری که به ترکیه بازمی‌گرداند، یک پناه‌جوی سوری مقیم ترکیه را اسکان خواهد داد. اخراج پناه‌جویان روز ۴ آوریل آغاز شد. رهبران اروپا می‌گویند فقط کسانی که در یونان درخواست پناهندگی نکرده‌اند یا درخواست‌شان رد شده اخراج می‌شوند.
در سالگشت غرق کشتی، فدراسیون بین‌المللی جامعه‌های حقوق بشر حقیقت زشت در پسِ این معامله‌ی خودخواهانه را محکوم می‌کند و با استفاده از مفهوم «واقعیت آن چیست»، واقعیت وضعیت پناه جویان و مهاجران را در یونان، ترکیه و دریای اژه به نمایش می‌گذارد. این واقعیت در تضاد شدیدی با آرزومندی اتحادیه‌ی اروپا و کشورهای عضو آن و گفتمان‌های ریاکارانه و به‌ظاهر شیرین در مورد ترویج حقوق بشر و محافظت از آن قرار دارد.
دیمیتریس کریستوپولوس، نایب رئیس فدراسیون می‌گوید:
«با توجه به نقائص سیستم پناه‌جویی در یونان، آشکار است که یونان در موقعیتی نیست که تضمین‌های لازم برای ارزیابی و رسیدگی به درخواست‌های پناهندگی را طبق حقوق بین‌المللی و حقوق اروپایی از جمله رهنمود مربوط به رویه‌های پناهندگی را تأمین کند.»
بخوانید: ‘یونان در واقعیت چیست’ نوشته دیمیتریس کریستوپولوس، نایب رئیس فدراسیون
کمیساریای عالی سازمان ملل برای پناهندگان هم اینک در مورد قانونی بودن اخراج ۱۳ تن از ۲۰۲ تن اشخاصی که روز ۴ آوریل اخراج شدند، ابراز تردید کرده است.
ترکیه نیز با سیستم پناه‌جویی خود که به همان اندازه ناقص است و وخامت شدید اوضاع کلی حقوق بشر، نمی‌تواند کشور امن ثالث برای جویندگان محافظت بین‌المللی محسوب شود.
یوسف آلاتاش، نایب رئیس فدراسیون می‌گوید:
«دولت‌مردان ترکیه از مبارزه با تروریسم و حضور شمار زیادی از پناه‌جویان و آوارگان در خاک ترکیه به‌عنوان ابزار چانه‌زنی در توافق با اتحادیه‌ی اروپا استفاده کرده‌اند. ننگ‌آور و خودخواهانه است که رهبران اتحادیه‌ی اروپا به منظور محافظت از مرزهای‌شان، حاضر هستند ترکیه را به‌عنوان «کشور امن» برای آوارگان قلمداد کنند، در حالی که واقعیت نشان می‌دهد که چنین نیست.»
بخوانید: ‘ترکیه در واقعیت چیست’ نوشته یوسف آلاتاش، نایب رئیس فدراسیون
روز ۸ مارس، رئیس شورای اروپا اعلام کرد که «زمان مهاجرت غیرقانونی به اروپا به سر رسیده است.»
دَن وَن رِمدُنک، نایب رئیس فدراسیون می‌گوید:
«این تفکر در بهترین حالت آرزومندانه است! وسواس شدید در باره ی امنیت مرزی و نظامی کردن دریای اژه پاسخ این وضع نیست. مراقبت بیشتر از منطقه با فقدان مسیرهای امن و قانونی برای ورود به اروپا، مردم را فقط به سوی مسیرهای خطرناک‌تر و قرار دادن زندگی‌شان در دست‌های قاچاقچیان بی‌وجدان هدایت خواهد کرد.
بخوانید: ‘دریای اژه در واقعیت چیست’ نوشته دَن وَن رِمدُنک، نایب رئیس فدراسیون
فدراسیون بین‌المللی جامعه‌های حقوق بشر از اتحادیه‌ی اروپا و کشورهای عضو آن می‌‌خواهد دست از تقویت مرزهای بیرونی اتحادیه به هر قیمت و واگذاری مدیریت بر مهاجرت به بیرون از مرزهای اروپا دست بردارند. به جای آن، آنها بایستی سیاست مهاجرتی جامع، منسجم و استوار بر حقوق بشر تدوین کنند. اقدام‌های فوری افزایش بی‌قیدوشرط ظرفیت پذیرش و پخش دوباره ی آنها و اعطای محافظت شایسته بر اساس حقوق بین‌المللی و حقوق اروپایی به پناه‌جویان را در بر می‌‌گیرد.
عبدالکریم لاهیجی، رئیس فدراسیون بین‌المللی جامعه‌های حقوق بشر، چنین نتیجه‌گیری می‌کند:
« اتحادیه‌ی اروپا در سال ۲۰۱۲ جایزه ی صلح نوبل را دریافت کرد. اتحادیه‌ی اروپا و کشورهای عضو آن خود را مدافع نیرومند ترویج و محافظت از حقوق بشر می‌‌دانند. و با وجود این، امروز به شدت از توجه به پناه جویان،مهاجران و آوارگان قصور می‌کنند. زمان آن فرا رسیده که اراده ی سیاسی و رهبری را به نمایش بگذارند و به مسوؤلیت‌ها و تعهدات خود پایبند باشند. زمان آن فرا رسیده که اتحادیه‌ی اروپا آن چیزی بشود که گمان می‌کند هست.»
بخوانید : ‘اتحادیه‌ی اروپا در واقعیت چیست’ نوشته عبدالکریم لاهیجی، رئیس فدراسیون
—————-
متن فارسی: https://www.fidh.org/article19724
متن انگلیسی: https://www.fidh.org/article19711
متن فرانسوی:https://www.fidh.org/article19715
