1402.10.15 خبرآنلاین
نظر کوتاهی است که از دل یک خبر کوتاه‌تر می‌آید؛ اما می‌تواند عمق نگاه و نحو مدیریت را نشان دهد. تیتر خبر را روزنامه کیهان نوشته است: «تحریمی‌ها را تحریم کنید»؛ آن‌هم در بخش اخبار ادبی و هنری. دقیق مشخص نیست که این‌یک دستورالعمل قطعی است یا فضاسازی برای تحمیل طرح و نقشه‌ای که از قبل برنامه‌ریزی‌شده؛ هرچه هست یک نگرش کلان را بی‌تعارف روشن می‌کند.
حسین قره: ازآنجایی‌که روزنامه کیهان نظر صریح و بی‌پرده جریان بسیار نزدیک به دولت را ابراز می‌کند، معلوم نیست این نظر سازمان سینماییِ خزاعی است یا فقط نظر و پیشنهاد روزنامه کیهان.
روزنامه کیهان پنجشنبه ۱۴ دی‌ماه پیش از آنکه معلوم باشد چه کسانی برای حضور در جشنواره فیلم فجر اعلام آمادگی کرده‌اند و چه کسانی نکرده‌اند، نوشت: «همه افرادی که سال گذشته جشنواره فیلم فجر را تحریم کرده بودند، امسال در صف ورود به این جشنواره قرار دارند.» تا اینجا اصلاً معلوم نیست که منبع کیهان چه مقامی در جشنواره فیلم فجر است؛ اما فرض را بر این می‌گیریم که منابع کیهان درست روایت کرده‌اند.
این روزنامه در پاراگراف بعدی خبر می‌نویسد: «هیئت انتخاب چهل و دومین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر که اسامی آن‌ها هنوز اعلام نشده، این روزها مشغول بررسی آثار ارسالی به دبیرخانه این رویداد هستند.» اینکه اسامی هیئت انتخاب فیلم فجر رسماً اعلام نشده‌اند در خبرهای دیگر هم آمده بود، اصلاً یکی از دلایل اینکه اسامی اعلام نمی‌شود، این است که فشاری از بیرون به هیئت انتخاب وارد نشود!
کیهان در ادامه می‌افزاید: «امسال ۱۱۵ فیلم برای شرکت در جشنواره فجر ثبت‌نام کرده‌اند. همچنین بیش از هزار نفر از منتقدان و اهالی رسانه نیز درخواست صدور کارت برای حضور در جشنواره را داده‌اند.» این روزنامه اما نسخه خود را در پاراگراف آخر برای دست‌اندرکاران جشنواره فیلم فجر به‌عنوان پیشانی، چشم‌انداز و دورنمای سینمای ایران می‌پیچد که: «نکته قابل‌توجه این است که افرادی که سال قبل همسو با جریان‌های برانداز و رسانه‌های ایران‌ستیز، خواستار تحریم جشنواره فیلم فجر بودند، امسال خواستار شرکت در جشنواره فیلم فجر هستند! با توجه به رفتار ضدفرهنگی و غیرملی تحریم جشنواره که در واقع نوعی تلاش برای آسیب زدن به سینمای کشور هم محسوب می‌شود، این بار دبیرخانه جشنواره فیلم فجر دست به تحریم افراد و رسانه‌های حامی تحریم جشنواره سال قبل بزند.»
آمارها نشان می‌دهد؛ سهم ناچیز سینمای مستقل در مقابل ارگانی‌ها
قبل از آنکه به پیامدهای این نظر کوتاه اما چالش‌برانگیز بپردازم، گفتن نکاتی آماری الزامی است.
یک اینکه بخشی بزرگ و تعداد قابل‌ملاحظه از فیلم‌هایی که درخواست شرکت در چهل و دومین جشنواره فیلم فجر دارند، فیلم اولی هستند. به عبارتی از میان ۱۱۵ فیلم ثبت‌نام کرده کارگردانان ۵۱ فیلم اولین حضورشان را در جشنواره تجربه می‌کنند و ظاهراً پیش‌ازاین چیزی را تحریم نکرده‌اند.
با این حساب ۵۱ فیلم متقاضی که چیزی حدود نیمی از درخواست‌کنندگان هستند، از این دایره خارج می‌شوند.
با حسابی سرانگشتی ۶۴ اثر دیگر باقی می‌ماند که متقاضی حضور در جشنواره فیلم فجر امسال هستند. در میان این ۶۴ فیلم سهم بالایی را نهادهای رسمی (دولتی و حاکمیتی) تولید کرده‌اند. حضور این نهادها آن‌قدر پررنگ و زیاد است که محمد خزاعی رئیس سازمان سینمایی تذکر داد و تأکید کرد قرار نیست همه آثار نهادهای دولتی در جشنواره حضور داشته باشند. او به خبرگزاری ایرنا گفته بود: «۱۷ اثر از بنیاد سینمایی فارابی آماده ارائه به هیات انتخاب جشنواره فیلم فجر است، شاید بخشی از این فیلم‌ها به جشنواره برسد و بخشی نرسد؛ این به این معنا نیست که هر نهادی هر تعداد اثر تولید می‌کند در جشنواره حضور خواهد داشت.»
با توجه به اینکه بنیاد سینمایی فارابی زیرمجموعه سازمان سینمایی است، به‌احتمال‌قوی منظور محمد خزاعی سایر نهادهایی است که رسانه‌هایی همچون روزنامه جوان و فرهیختگان و خبرگزاری‌هایی همچون تسنیم آن را فیلم‌های «ارگانی» می‌نامند.
به‌غیراز فارابی حداقل سه سازمان دیگر را می‌توان به تولیدکنندگان ارگانی اضافه کرد، سازمان فرهنگی هنری اوج وابسته به بخش فرهنگی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، سازمان سینمایی سوره وابسته به حوزه هنری و سازمان صداوسیما که هر سال برای جشنواره فیلم فجر آثاری را تولید کرده و در جشنواره حضور دارند.
مجتبی امینی دبیر چهل و دومین جشنواره فیلم فجر در ششمین همایش سراسری مدیران کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان‌ها که ۹ دی برگزار شد با اشاره به اینکه ۵۱ فیلم اولی ثبت‌نام کرده‌اند، بقیه ژانرهای شرکت کرده را این‌گونه برشمارد و گفت: «۵ فیلم کودک، ۳۵ فیلم اجتماعی، ۱۷ اثر دفاع مقدس و ۱۱ اثر طنز، پیگیر حضور در جشنواره هستند.»
به غیر فیلم‌های دفاع مقدس که حدود ۱۷ اثر هستند که بسیار بعید است تولیدکنندگان آن با آن‌هایی که کیهان می‌گوید همراه باشند. ۵ فیلم کودک، انیمیشن هستند که باز هم تقریباً ارگانی محسوب می‌شوند، به عبارتی اگر اوج آن‌ها را نساخته باشد حتماً سوره هزینه بالای ساخت آن‌ها را تقبل کرده است. می‌ماند ۳۵ فیلم اجتماعی و ۱۱ اثر طنز که مجموعاً ۴۶ فیلم هستند. تعدادی از فیلم‌های اجتماعی هم تهیه‌کننده ارگانی دارد، به عبارتی همان چهار نهاد اصلی که قبلاً به آن اشاره شد در ساخت تولیدات اجتماعی و طنز نیز سهیم‌اند.
نتیجه آنکه چیزی حدود یک‌سوم فیلم‌های ثبت‌نام کرده در جشنواره تهیه‌کننده خصوصی دارند، (که همه اهل سینما می‌دانند بعضی از آن تهیه‌کنندگان هم ارتباط معناداری با نهادهای دولتی، رسمی یا عمومی دارند و اگرچه فیلم با توان خصوصی اما با بودجه رسمی و غیررسمی ساخته می‌شوند. مثلاً نهادهایی همچون آستان قدس رضوی یا شهرداری تهران و…) که البته این به آن معنا نیست که با براندازان بوده‌اند و آن اتهام‌ها که کیهان شمرده و ردیف کرده است را دارند، بلکه فقط از بخش غیردولتی خود را به جشنواره فجر رسانده‌اند.
نذر روغن ریخته یا خودتحریمی سینمایی
اینکه روزنامه کیهان پیشنهاد یا دستورالعمل می‌دهد که تا می‌توانید تحریم کنید، با اوصافی که برشمردم، یکی دو حالت بیشتر ندارد، یا اینکه روغن ریخته را نذر می‌کند؛ شاید آن تحریمی‌ها، امسال هم نباشند و نیازی هم ندیدند که بگویند و آقایان پیش‌دستی کرده و می‌گویند ما راه ندادیم و این بار ما تحریم کردیم و اگر می‌آمدید و فیلم هم می‌ساختید راهی و جایی نداشتید؛ و دیگر آنکه برای آن اقلیت مستقلی که ثبت‌نام کرده‌اند، خط‌ونشان می‌کشند حالا که آمدید بایدونبایدها این است و… . اگرچه تحریم جشنواره یا اصرار عده‌ای به هنرمندان که کار نکنند از اساس مشکل دارد، چراکه هنرمند هم همچون همه اقشار و اصناف باید زندگی کند و باید تولیدکننده باشد و در هر شرایطی تولید فرهنگی و هنری همه هنرمندان نجات‌بخش است نه خودتحریمی. با این حال اینکه سال پیش کسانی به هر دلیلی جشنواره را تحریم کرده‌اند، اگر امسال بازگشته‌اند این خود یک فرصت است.
چرا باید تحریم‌ها ابدی باشد؟ این فرصت (جشنواره فیلم فجر) اگر ملی است همه سهم دارند و نباید تفتیش عقاید کرد. اگر فیلم کیفیت‌های اثر هنری را دارد که دیگر گذاردن هزارتوی تفتیش عقاید درست نیست، به عبارتی حداقل‌ها را هم از بین می‌برد. اگر امسال حتی یک فیلم‌ساز که سال‌های گذشته به هر دلیلی فیلم به جشنواره نداده، ثبت‌نام کرده و اثر شایسته و قدرتمندی ساخته است، باید غنیمت شمرده شود تا سال بعد تعداد بیشتری و سال‌های بعد تمام سینما با تمام تنوع در جشنواره حضور داشته باشند.
چه باشکوه بود صحنه‌ای که مجید مجیدی از بهرام بیضایی اجازه خواست تا روی صحنه رفته و سیمرغ بلورین خود را بگیرد. خلق چنین رویدادی افتخار است نه انگ زنی و اتهام سازی و حذف هنرمندان کشور از صحنه‌های ملی که باعث رونق فرهنگی می‌شوند.
دورهمی کیهان و ثبت‌نام هزار روزنامه‌نگار
بنا به گفته روابط عمومی جشنواره بین‌المللی فیلم فجر با پایان ثبت‌نام اهالی رسانه ۱۰۳۲ نفر متقاضی حضور در چهل و دومین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر شدند، روابط عمومی جشنواره اضافه کرده است که این افراد شامل منتقدان، نمایندگان خبرگزاریها، پایگاه‌های خبری، رسانه‌های مکتوب و نمایندگان رسانه‌های بین‌المللی در ایران، برای حضور در جشنواره ثبت‌نام کردند که آمار این گروه به تفکیک، شامل ۱۴۳ منتقد، ۶۴۱ خبرنگار، ۱۳۷ عکاس، ۷۸ تصویربردار و ۳۳ نفر از عوامل فنی است. شما قضاوت کنید حضور منتقدان و خبرنگاران و … چیزی جز رونق فرهنگی را به بار می‌آورد تازه اگر بتوانند حرکتی ایجاد کرده تا مردم همچون سال‌های دور و دیر نگاه مثبتی به جشنواره داشته باشند که فرصت مغتنمی است، وگرنه کیهان می‌ماند و رسانه همسو که می‌توانند در کاخ جشنواره دورهمی برگزار کنند.
