1403.01.29 ایرنا
اصفهان- ایرنا- یک باستان‌شناس در اصفهان مدعی شد: کاری که هم‌اینک در گذرِ «کمر زرین» اصفهان صورت می‌گیرد، کاوُش باستان‌شناسی علمی نیست بلکه در اصل تیرِ خلاصی علیه این محوطه تاریخی است.
علیرضا جعفری‌زند روز چهارشنبه در گفت و گو با ایرنا افزود: کاری که در زمان حاضر در گذر کمر زرین در حال انجام است، تحت عنوان عملیات «نجات بخشی» صورت می‌گیرد.
وی توضیح داد: معنی عملیات نجات‌بخشی این است که در عرصه یک منطقه تاریخی چند گُمانه زده و در قالب آن به پروژه‌های توسعه چراغ سبز نشان داده شود.
وی تاصریح کرد: کار کنونی در گذر «کمر زرین»، عملیات نجات بخشی محسوب می‌شود اما به عقیده من، این اقدام در اصل تیرِ خلاصی علیه این محوطه تاریخی است.
نویسنده کتاب «اصفهان پیش از اسلام» خاطرنشان کرد: گذر کمر زرین، یک محوطه بزرگ و مهم در یکی از کلیدی‌ترین مناطق اصفهان از لحاظ باستان‌شناسی است، این مکان به دیدگاه باستان‌شناسان خُبره‌ای نیاز دارد که اصفهان را از منظر کالبدی در دوران مختلف بشناسند.
جعفری‌زند تاکید کرد: باید با تحقیق و شناخت کامل به کاوُش باستان‌شناسی برویم نه اینکه به هر سازه‌ای که در عملیات حفاری خود برمی‌خوریم، اطرافش را خالی کنیم تا ببینیم عاقبت به چه چیزهایی خواهیم رسید.
این باستان‌شناس گفت: مسجد جامع اصفهان در «جی باستان» قرار دارد به همین دلیل این منطقه، بسیار کلیدی است و در نزدیک آن دولتخانه بزرگ آل بویه قرار داشته است.
جعفری‌زند افزود: نه‌تنها گذر کمر زرین بلکه همه منطقه‌ای که به آن «جویباره» می‌گوییم، بسیار حساس بوده و نُطفه اصلی اصفهانِ دوران پیش از اسلام تا دوران اسلامی بشمار می‌رود.
وی تاکید کرد: اصفهانِ کهن، زیر پای ما قرار دارد اما خط قرمز آن با محوریت مسجد جامع بویژه گذر کمر زرین است.
به گفته این باستان‌شناس، پشتِ این گذر تاریخی، میدان میر و دولتخانه آل بویه قرار دارد و کاوش باستان‌شناسی در آنجا انجام نشده است.
وی با بیان‌اینکه گذر کمر زرین، بازار و میدان میر محور تاریخی است، یادآور شد: مسجد کمر زرین که در طول زمان بویژه در دوران معاصر بازسازی شده، متعلق به دوران آل بویه است.
جعفری‌زند ادامه داد: بخش هایی از میدان میر که در خیابان ولی عصر(عج) قرار دارد، از بین رفته و دولتخانه آل بویه هم در مکانی نزدیک این منطقه بوده است.
وی گفت: پیش از اینکه میدان «عتیق» (واقع در میدان کنونی امام علی) در دوره سلجوقی احداث شود، همه این منطقه در دوره آل بویه، رُکن‌الدوله، فخرالدوله و «دیالمه کاکویه»، قطب اصفهان بوده اما در عین حال این قطب بیکباره هم بوجود نیامده و ریشه در دوران پیش از اسلام داشته است چنانکه در زیر مسجد جامع عتیق، آثار دوره ساسانی را داریم.
این باستان شناس با اشاره به اهمیت گذرِ کمر زرین از دوران پیش از اسلام تا قرن‌های پنجم تا هفتم هجری قمری افزود: کمر زرین همیشه گذر یک تاریخی بوده و با کوچه‌های اطرافش، محوری با حداقل یکهزار و ۳۰۰ سال سابقه تاریخی است.
وی تصریح کرد: در این محوطه آثار دوره‌های مختلف بر روی هم انباشته شده، به همین دلیل در بُرشی که لودرها در گذر کمر زرین ایجاد کرده‌اند، همه لایه‌های تاریخی آن مشهود است.
جعفری‌زند تاکید کرد: درواقع بقایای شهر اصفهان در دوران مختلف بر روی هم تخریب و ساخته شده و مانند برخی از شهرهای دیگر ایران که وقتی خراب می‌شدند، در کنار مکان سابق، شهر دیگری بنا می‌شده، نبوده است.
گفته‌های این باستان شناس در حالیست که مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان پیش از این به ایرنا گفته بود: کشفیات ناشی از عملیات باستان شناسی در گذرِ «کمر زرین»، سناریویی است که متناسب با آن در باره وضعیت این گذر تصمیم‌گیری خواهیم کرد.
محمدعلی ایزدخواستی افزوده بود: در عملیات باستان شناسی گذرِ کمر زرین مقرر شد نوع ترانشه‌زنی به گونه‌ای باشد که فضای معماری و زیستی مدفون در زیر زمین آن کشف شود لذا راهبرد آینده این گذر به کشفیات باستان شناسی آن بستگی دارد.
وی ادامه داد:تصمیم در باره اینکه این مکان به گذر عابر پیاده با حفظ شواهد تاریخی‌اش تبدیل شود و کارکرد موزه پیدا کند یا اینکه راهبرد دیگری برای آن در نظر بگیریم، در گرو تکمیل ترانشه‌هاست.
به گفته ایزدخواستی، متناسب با اهمیتی که کشفیات باستان‌شناسی گذرِ کمر زرین دارد، نوع معماری و پیوستگی آنها را می‌توان تبیین کرد که این گذر با چه گزینه‌ای اجرا و به شهرداری پیشنهاد شود.
مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان گفت: کد ارتفاعی گذر کمر زرین خیلی متغیر است و اتخاذ راهبرد آینده برای آن باید بر اساس ۲ مساله «وضعیت دسترسی» و «حفظ شواهد تاریخی» استوار باشد.
همچنین سرپرست هیات کاوُش در گذر «کمر زرین» اصفهان نیز پیش از این اعلام کرد: این گذر در قلب بافت تاریخی شهرِ اصفهان قرار دارد و شواهد مهمی از زیستِ دوره‌های تاریخی مختلف در آن کشف شده است.
علی شجاعی اصفهانی در گفت و گو با ایرنا افزوده بود: یافته‌های باستان‌شناسی در این گذر از پیش از اسلام تا دوره قاجار قابل ردیابی است.
به گزارش ایرنا، گودبرداری برای ایجاد گذر کمرزرین در یکی از کهن‌ترین مناطق شهر اصفهان و در نزدیکی مسجد جامع عتیق یکی از پروژه‌هایی بود که در زمستان سال گذشته به تخریب لایه‌های باستانی و مشهود شدن شواهدی از ۲ سازه معماری و آبی منجر شد و با هشدار باستان شناسان، اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان، عملیات ایجاد این گذر را متوقف کرد.
پس از آن، عملیات باستان‌شناسی شهری در گذر کمرزیرین با توافق بین پژوهشگاه میراث فرهنگی، سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان و دانشگاه هنر آغاز شد.
متولی این عملیات باستان‌شناسی شهری، سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان و مجری آن دانشگاه هنر است و با نظارت اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان پیش می‌رود.
تاکنون یک سازه آبی منقوش متعلق به دورانِ پیش از حمله مغول به اصفهان، یک کوره سُفال، یک سازه معماری متعلق به دوران متاخر اسلامی و دیواره‌های سنگی و کف‌های آجر فرش احتمالا سلجوقی کشف شده و بررسی در باره قدمت هر کدام از این آثار همچنان در حالِ بررسی است.
