مزایده ۱۰۰ بنا شامل ۵ کاروانسرای ثبت جهانی و سردر قیصریه

۴۷ بنا با ۳۶۰ میلیارد تومان سرمایه مردمی به مزایده رفت

او ادامه داد: سال گذشته صندوق ۱۲۶ بنا را به مزایده گذاشت و ۴۷ بنا برای احیا و مرمت واگذار شد. هدف‌گذاری امسال احیای حدود ۱۰۰ بنای تاریخی با مشارکت مردم است.

طلایی اضافه کرد: در سال گذشته ۳۶۰ میلیارد تومان جذب سرمایه مردمی شده است و این مجموعه یعنی هزینه دولت را در حفاظت و مرمت و نگهداری از بناها کاهش دادیم.

مدیرعامل صندوق توسعه صنایع دستی و فرش دستباف و احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی درباره تعداد بناهایی که در تملک این صندوق قرار دارد و همچنین ارزش مالی آنها، گفت: طبق مصوبه هیات وزیران ۳۰۰ بنا در مالکیت صندوق است، اما ارزش آن تا کنون محاسبه نشده و نیازمند کارشناسی است. هرچند ادعا داریم که دارایی صندوق توسعه احیا از دارایی همه صندوق‌ها بیشتر است.

او با اشاره به شعار امسال مبنی بر تولید و جذب مشارکت مردمی، اظهار کرد: موجودیت صندوق و فعالیتی که انجام می‌دهد بدون حضور و مشارکت مردم، معنی ندارد و مهمترین بیلان کاری صندوق این است که چقدر توانسته با مردم کار کند.

مدیرعامل صندوق توسعه صنایع دستی و فرش دستباف و احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی گفت: اقدام نوآورانه‌ای که در سال گذشته انجام شد این بود که برای شفافیت عملکرد، مزایده در استان‌ها برگزار شد. سال گذشته در سه استان این مزایده انجام شد و امسال هر استانی زیرساخت لازم را داشته باشد مزایده را در آنجا برگزار می‌کنیم.

او ادامه داد: تا پایان مردادماه گذشته تمام بناهایی که باید براساس مصوبه دولت در موضوع کرونا تعیین تکلیف می‌شدند، رسیدگی وضعیت شدند. بیش از ۳۰ بنا به هر دلیلی به عنوان گِره در کار صندوق متوقف شده بودند که تعیین تکلیف شدند. شهریور سال گذشته از طرق وزارت کشور به همه شهرداری‌ها ابلاغ شد موضوع تغییر کاربری بناهایی که توسط صندوق توسعه و احیا انجام شده‌اند از شمول پرداخت مالیات معاف هستند.

چالش ۱۰ هزار بنای ثبت ملی

طلایی همچنین گفت: باید بناهای تاریخی با توجه به اینکه تعداد زیادی از آن‌ها مالکان خصوصی دارد، ارزش‌گذاری شود تا مالکان بتوانند برای بیمه کردن یا وثیقه گذاشتن از سند ملکی استفاده کنند. بیش از ۱۰ هزار بنای تاریخی که ثبت ملی شده‌اند، مالکان آن برای فروش، وثیقه و بیمه دچار چالش شده‌اند.

طلایی در تشریح برنامه‌های امسال، گفت: براساس بخشنامه وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی که ۲۰ اسفندماه ۱۴۰۲ صادر شد، صندوق توسعه صنایع دستی و فرش دستباف و احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی، تنها مرجع واگذاری بناهای تاریخی است. با اجرای این بخشنامه از پراکنده‌کاری و نبود شفافیت که در کشور اتفاق می‌افتد جلوگیری خواهد شد.

او در ادامه از تعیین تکلیف ۱۸۶ بنای روستایی در همکاری با سازمان دهیاری‌ها و بنیاد مسکن و با مشارکت مردم خبر داد و افزود: بناهای روستایی معمولا در اولویت دوم بودند، که امسال توجه بیشتری به آنها خواهد شد.

مدیرعامل صندوق توسعه صنایع دستی و فرش دستباف و احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی ادامه داد: ابهاماتی در سنوات قبل درباره مرمتکاران و مشاوران وجود داشت، که غیر از درجه‌بندی سازمان برنامه بودجه در این باره، صندوق هم بنا دارد ارزیابی از مشاوران و مرمتکاران انجام دهد و از آنهایی که سوابق موفق دارند، استفاده کند. ضمن اینکه این حوزه از انحصار خارج خواهد شد. برای ما مهم است که پیمانکاران و مشاورانی، پروژه‌های صندوق را اجرا کنند که عملکرد قابل دفاعی داشته باشند.

او اضافه کرد: مجموعه بهره‌برداران بناهای تاریخی در کشور، ساماندهی نشده‌اند و یکی از برنامه‌های اصلی این است که جامعه بهره‌برداران بناهای تاریخی با محوریت صندوق ایجاد شود تا مطالباتشان منسجم‌تر پیگیری شود.

طلایی درباره مازاد درآمد صندوق توسعه و احیا نیز گفت: پیش‌بینی ما این است که هزینه‌های مازاد صندوق را با مشارکت معاونت میراث فرهنگی برای مرمت هزینه کنیم.

۲۷۰۰ بنای تاریخی در مالکیت دستگاه‌های دولتی

مدیرعامل صندوق توسعه صنایع دستی و فرش دستباف و احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی درباره تعارض مالکیت بناهای تاریخی به ویژه آنهایی که در اختیار دستگاه‌هایی غیر از وزارت میراث فرهنگی، ‌گردشگری و صنایع دستی است، اظهار کرد: بیش از ۲۷۰۰ بنای تاریخی در اختیار دولت است که ماده ۱۰۰ برنامه ششم توسعه دستگاه‌هایی را که مالکیت آن بناها را به عهده دارند، مکلف کرده است از منابع خود برای احیای این بناها اقدام کنند. پیرو آن قانون، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در دو نوبت نامه‌هایی را به آن دستگاه‌ها برای اجرای قانون برنامه ششم فرستاد، اما می‌بینم که در عمل، نتیجه مثبتی نداشته است.

او اضافه کرد: راهکار این است که با دستگاه‌ها برای احیا و مرمت وارد تعامل شویم. در این‌باره زمینه‌سازی شده که در یکی از مصوبات دولت، لحاظ شود تا پیرو آن و با توجه به ترک فعل دستگاه‌ها، صندوق با آن دستگاه‌ها وارد تعامل شود و با حفظ مالکیت آن دستگاه‌ها، صندوق کارگزاری احیای آن بناها را انجام دهد. در همین راستا، یکی از دستگاه‌هایی که مجموعه املاکش را در ۱۲ استان به صندوق واگذار  خواهد کرد در هفته میراث فرهنگی اعلام می‌شود.

مدیرعامل صندوق توسعه صنایع دستی و فرش دستباف و احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی افزود: املاک دستگاه‌های مختلف نیز شناسایی شده است، که البته برای نهادهای حاکمیتی که خارج از قوه مجریه هستند، مثل ستاد فرمان امام (ره)، بنیاد مستضعفان و یا اوقاف با مدل‌های دیگری این موضوع پیگیری می‌شود. البته در بین ۱۰۰ بنایی که امسال به مزایده گذاشته می‌شوند بناهایی هم هستند که در مالکیت اوقاف هستند.

طلایی درباره میدان مشق که با تاکید دولت قرار بود بناهای آن آزادسازی شود و در اختیار موزه ملی قرار گیرد و میدان مشق هم بازاحیا شود، اظهار کرد: میدان مشق یک پروژه ملی است و یکی از دغدغه‌ها و رویاهایم این است که توسعه میدان مشق اتفاق بیفتد و آن منطقه از حضور دیگر دستگاه‌ها تخلیه شود.

او در ادامه به خلأها و محدودیت‌های قانونی که مانع اجرای برخی تکالیف شده است، اشاره کرد و افزود: وقتی صندوق در ردیف متفرقه بودجه قرار دارد، دستگاه‌های دیگر نمی‌توانند از ردیف‌های اعتباری برای آن تأمین بودجه کرده و یا به صندوق کمک کنند. بنابراین صندوق در دو دهه اخیر رویکرد مشارکت مردمی داشته است. اگر صندوق وارد ردیف اعتبارات بودجه شود در موضوع مرمت بسیاری از بناها و صنایع دستی هم می‌تواند ورود کند. اگرچه در سنوات قبل دچار مشکلات مالی و خلأهای قانونی بودیم.

مدیرعامل صندوق توسعه صنایع دستی و فرش دستباف و احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی درباره تعیین تکلیف بناهایی که در اختیار معاونت‌های میراث فرهنگی یا صنایع دستی قرار دارد، تاکید کرد: با بخشنامه وزیر، از این پس واگذاری تمام بناها از مجرای صندوق صورت می‌گیرد. برآورد ما ۵۰ بنای تاریخی در استان‌هاست که بیشتر آنها دفاتر استانی میراث فرهنگی و گردشگری هستند، با این حال ما فعلا بنا نداریم در داخل خانواده دچار چالش شویم، تا زمانی که از طریق برنامه‌ریزی استانی، بنایی تحت تملک قرار نگیرد نمی‌توانیم آن بناها را واگذار کنیم. بسیاری از استان‌ها، نمونه آن اصفهان، ساختمان جدید ساخته‌اند و قرار است بناهای تاریخی در اختیار اداره کل میراث فرهنگی اصفهان تخلیه شود، بعد از آن، صندوق می‌تواند آن بناها را واگذار کند.

«سردر قیصریه» با مزایده واگذار شد

او درباره مزایده سردر قیصریه در اصفهان، ‌گفت: این بنا سال گذشته از طریق مزایده به بهره‌بردار واگذار شد. برای بناهای بزرگی مثل «سردر قیصریه» یا هتل آپادانا که در نزدیکی تخت جمشید به بهره‌برداری رسیده است، تأیید اهلیت بهره‌بردار اهمیت دارد. برای واگذاری این مجموعه‌ها استعلام می‌گیریم و کار با حساسیت پیگیری می‌شود. امسال هم هر کدام از پایگاه‌های میراث ملی و جهانی بناهایی داشته باشند صندوق اعلام آمادگی می‌کند که برای احیا و مرمت و بهره‌برداری آن بناها را واگذار کند.

طلایی درباره برنامه صندوق برای واگذاری کاروانسراهای ثبت جهانی‌شده که وضعیت مناسبی به لحاظ استحکام بنا ندارند و با توجه به اتفاقی که سال گذشته برای فروش دو کاروانسرای ثبت جهانی در سمنان رخ داد، اظهار کرد: از ۵۴ کاروانسرای ثبت جهانی، ۳۴ کاروانسرا براساس مصوبه‌های قبلی دولت و در گذشته به صندوق واگذار شده، ولی نگاه ما به تمام کاروانسراهاست. در بین این کاروانسراها مالکیت‌های متفاوتی وجود دارد. آن دو کاروانسرای ثبت‌جهانی‌شده در سمنان متعلق به ستاد فرمان امام (ره) است، برخی از آنها مالکیت خصوصی دارند و یا در تملک اوقاف هستند. معتقدم حدود مالکیت آثار جهانی از جنس کارهایی است که پیش از ثبت باید به آن فکر می‌شد.

واگذاری میراث جهانی برای مرمت و احیا تعارض قانونی ندارد

او با تاکید بر اینکه احیای کاروانسرا تعارضی با ثبت جهانی ندارد، ‌افزود: کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین که متعلق به صندوق بود و مشارکت مردم در احیا را تجربه کرده است، ثبت جهانی شده ولی احیا و مرمت و بهره‌برداری از آن تا کنون تعارض قانونی، حقوقی و کارشناسی با ثبت جهانی نداشته است.

طلایی این توضیح را اضافه کرد: البته صندوق با معاونت میراث در هماهنگی است. بر همین اساس، سال گذشته سه کاروانسرای ثبت جهانی‌شده در بوشهر، لرستان و اردبیل را که ثبت جهانی شده بودند، در فهرست مزایده قرار دادیم، که الیته هیچ سرمایه‌گذاری برای آنها پیدا نشد. امسال ۵ کاروانسرای ثبت جهانی دیگر در ۵ نقطه را اضافه بر آن ۳ کاروانسرای قبلی به مزایده می‌گذاریم. یکی از این کاروانسراها «تی تی» در گیلان است، که اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۳ به مزایده گذاشته می‌شود.

مدیرعامل صندوق توسعه صنایع دستی و فرش دستباف و احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی تاکید کرد: اصولاً ثبت جهانی یک کاروانسرا به این معنی نیست که دیگران هم طالب بهره‌برداری دیگر کاروانسراها باشند. بسیاری از این بناها زیرساخت اولیه برای سرمایه گذاری و احیا را ندارد. از طرفی، در واگذاری بناهای ثبت جهانی آنچه مورد تاکید است تأیید اهلیت متقاضیِ بهره‌برداری و طرح مرمت است. ‌برای کاروانسراهایی که در مالکیت دستگاه‌های دیگر هستند صندوق وارد تعاملاتی شده که هر وقت به نتیجه برسد رسانه‌ای خواهد شد.

طلایی درباره بناهایی که در مالکیت وزارت آموزش و پرورش هستند، مشخصا دارالفنون و مدرسه ژاندارک، که در مرمت و نگهداری آنها کوتاهی شده است، با این توضیح که هزینه مرمت دارالفنون بیش از هزار میلیارد تومان برآورد شده است، اظهار کرد: برای تعیین وضعیت این بناها به قانون مجلس نیازی نیست و با مصوبه دولت می‌توان وضعیت بهره‌برداری و مرمت آنها را تعیین تکلیف کرد. به ویژه آنکه مرمت و احیای این بناها نه در اولویت آموزش و پرورش است و نه می‌تواند به مرمت و احیای آنها بپردازد. دغدغه وزیر میراث هم مرمت و احیای بناهای تاریخی با مالکیت دولتی است. ما پیگیری‌ها و تعاملات را انجام می‌دهیم، ولی مصوبه هیات وزیران برای واگذاری این بناها نیاز است.