1403/05/20 مهر
بررسی و شناسایی محوطه‌های دوران اسلامی حوزه فرهنگی فراهان از صدر اسلام تا دوران صفوی با هدف شناسایی محوطه‌هایی که در آنها تولیدات مواد فرهنگی از قبیل سفال انجام می‌گرفته در حال انجام است.
احمد سهرابی‌نیا سرپرست هیئت بررسی باستان‌شناختی فراهان گفت: برنامه بررسی و شناسایی محوطه‌های دوران اسلامی حوزه فرهنگی فراهان از صدر اسلام تا دوران صفوی با مجوز پژوهشگاه آغاز شد. این برنامه بررسی در استان مرکزی و شامل چهار شهرستان اراک، فراهان، بخش‌هایی از شهرستان‌های تفرش و آشتیان است.
سهرابی‌نیا، دشت فراهان را یکی از مهمترین دشت‌های میان کوهی و بینابینی خواند که حد فاصل لبه شرقی زاگرس مرکزی و مرکز فلات ایران قرار دارد و به طول ۹۰ در ۹۰ کیلومتر در ارتفاع متوسط ۱۶۰۰ تا ۱۹۰۰ متر از سطح آب‌های آزاد قرار گرفته و سکونت در آن بواسطه رودخانه‌های فصلی و به خصوص کاریزها جریان داشته است.
این باستان‌شناس بیان کرد: از پدیده‌های طبیعی در مرکز این حوزه فرهنگی تالاب یا دریاچه میقان است که محل تجمع آب‌های سطحی و هرزآب‌های کاریزها در فصل زمستان بوده و در واقع تشکیل دهنده حوضه آبریز این محدوده فرهنگی است.
سهرابی نیا افزود: در این برنامه تمرکز هیئت بررسی بر روی محوطه‌های دوران اسلامی و به ویژه محوطه‌های صدر اسلام تا دوران صفوی است و باستان‌شناسان در پی پاسخگویی به پرسش‌هایی از قبیل فاکتورها و عوامل مؤثر در تداوم استقرار از دوره ساسانی به قرون اولیه اسلامی و اینکه آیا عوامل سیاسی و حکومتی در این استمرار مؤثر بوده‌اند یا عوامل زیست محیطی هستند.
سرپرست هیأت بررسی باستان‌شناختی فراهان از دیگر پرسش‌های این برنامه را علاوه بر تهیه الگوی استقراری و پراکنش محوطه‌ها، قبض و بسط جمعیتی و مناطق مورد استقرار؛ مکان‌یابی جای نام‌های ذکر شده در کتاب تاریخ قم نوشته محمد بن حسن قمی در قرن چهارم هجری دانست و گفت: قمی در این کتاب به بیان رستاق فراهان و سه طسوج آن پرداخته و در ذیل هر طسوج دیه‌ها و مزارع آن را نام می‌برد که با بررسی‌های انجام شده برخی از این نام جای‌ها تا کنون به قوت خود باقی هستند.
وی افزود: از دیگر اهداف این پروژه باستان‌شناختی، شناسایی محوطه‌هایی است که در آنها تولیدات مواد فرهنگی از قبیل سفال انجام می‌شده است که تا کنون شواهدی از قبیل سه پایه، توپی کوره و … به دست آمده است.
سهرابی نیا گفت: افزون بر نتایج باستان‌شناختی که می‌تواند در روشن شدن بخشی از تاریخ این استان مفید باشد نتایج این بررسی وضعیتی از شرایط حال حاضر محوطه‌ها و آسیب‌هایی که این محوطه‌ها را تهدید می‌کنند ارائه دهد تا پیش زمینه‌ای برای صیانت و حفاظت این محوطه‌های در حال نابودی باشد.
