تونل تاریخی میدان ۱۰ دی مشهد؛ از کشف تا احیا و تبدیل به قطب گردشگری

1403/07/22 ایسنا

رئیس اداره ثبت آثار تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی گفت: تونل تاریخی میدان ۱۰ دی مشهد از ظرفیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است و برای اینکه به یک فضای تاریخی و با امکان بازدید مردم تبدیل شود باید اقدامات لازم در این خصوص را به کار گرفت.

محمود طغرایی در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص اقداماتی که برای تونل تاریخی میدان ۱۰ دی مشهد در نظر گرفته شده است، اظهارکرد: اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی در سال ۹۲ این تونل تاریخی را برای اولین بار و برحسب اتفاق بررسی و مستندسازی کرد که بازتاب آن در روزنامه‌های مختلف نیز وجود دارد. پس از آن، این محل نقشه‌برداری و گزارشی برای حفاظت از آن نیز نوشته شد.

وی افزود: سازمان بازآفرینی شهری به عنوان متولی فضاهای تاریخی و فرهنگی شهری وارد این موضوع شد و آن‌ها با رویکرد حفاظت، مرمت و بازسازی برنامه‌ریزی‌هایی را انجام می‌دهند. اولین اقدامی که این سازمان در دستور کار خود قرار داده این است که پاک‌سازی بخش‌هایی از تونل تاریخی را انجام دهد که همچنان اقدامات پاک‌سازی و آماده‌سازی ادامه دارد.

رئیس اداره ثبت آثار تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی بیان کرد: تونل تاریخی میدان ۱۰ دی از ظرفیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است و برای اینکه به یک فضای تاریخی و با امکان بازدید مردم تبدیل شود باید اقدامات لازم در این خصوص را به کار گرفت. مراجعه و بازدید گردشگران به این محل باعث می‌شود تا با قسمتی از تاریخ معاصر و معماری خاص مشهد و با اهدافی که در آن زمان برای ساختن این مکان در نظر داشتند، آشنا شوند.

وی با بیان اینکه این سازه معماری بسیار ارزشمندی است و ما موافق تبدیل این فضا به یک مکان گردشگری هستیم، تصریح کرد: طرح‌ها و برنامه‌های مختلفی می‌توان برای این مکان در نظر گرفت که تبدیل به یک موزه، نمایشگاه یا مواردی دیگر شود. همچنین می‌توان موضوعاتی مانند آشنایی بازدید کنندگان با مشهد ۱۰۰ سال گذشته، ارتباط مشهد در جنگ جهانی دوم و … را در نظر گرفت، زیرا این تونل تاریخی فضای جالبی برای نمایش این موارد دارد.

طغرایی با بیان اینکه در حال حاضر متولی اصلی این مسئله سازمان بازآفرینی شهری است و ما در این زمینه آن‌ها را همراهی می‌کنیم، عنوان کرد: دسترسی به این محل بسیار سخت است و به این دلیل مرمت و آماده‌سازی آن نیاز به زمان دارد تا وضعیت نهایی آن برای یک مجموعه گردشگری مشخص شود.

وی افزود: با توجه به اینکه تونل تاریخی وسط خیابان است و با وجود پیاده‌راه‌ها کار را مشکل می‌کند. همچنین محدودیت‌های دسترسی و مسائلی مانند لوله‌های مختلف فاضلاب، آب، گاز، کابل‌های برق وجود دارد که باید برای آن‌ها فکری اندیشید.

رئیس اداره ثبت آثار تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی با بیان اینکه من به عنوان کارشناس باستان‌شناسی و نماینده اداره کل میراث پیگیر این موضوع هستم، خاطرنشان کرد: تونل تاریخی بیشتر یک موضوع تاریخی معماری است تا باستان‌شناسی. ما می‌دانیم که این سازه مربوط به چه زمانی و دارای چه سبک و سیاقی است.

وی اظهار کرد: در حال حاضر اقداماتی که در مرحله ابتدایی رخ داده پاکسازی رسوباتی است که طی سال‌های گذشته وارد این تونل شده است و پس از پاک‌سازی و گذر از این مرحله، سازمان بازآفرینی شهری طرح مرمت و باز زنده‌سازی تونل تاریخی را آغاز می‌کند که ما هم به عنوان یکی از متولیان آن‌ها را همراهی می‌کنیم، زیرا این فضا قابل پذیرش گردشگر است.

طغرایی گفت: ما طی سال‌های گذشته بسیاری از وقایع تاریخی را پشت سر گذاشتیم و شمال ایران برای اولین بار در جنگ جهانی اول به اشغال روس‌ها درآمد و اتفاقات زیادی در شهرهای مختلف رخ داد. همچنین در جنگ جهانی دوم مشهد به اشغال روس‌ها درآمد و مجدد اتفاقاتی را رقم زد. وقایع تاریخی که در دوران مشروطه در مشهد اتفاق افتاد. همگی این مسائل در متون تاریخی و کتاب‌ها وجود دارد و برای اینکه مردم را با وقایع تاریخی آشنا کنیم نیازمند این هستیم تا چنین مکان‌هایی را در قالب موزه‌ها و فضاهای مختلف آماده‌سازی کنیم.

وی اضافه کرد: بنابراین یکی از مکان‌هایی که می‌تواند وقایع تاریخی را به نحو احسن و به صورت ملموس به اطلاع نسل‌های آینده برساند، وجود چنین بناهای تاریخی است که با مرمت آن‌ها می‌توان روایت تاریخی آن وقایع را به عامه مردم منعکس کرد، زیرا چنین فضاهایی برای لمس موضوع و درک آن وقایع بسیار بهتر و کمک کننده‌تر خواهد بود.

رئیس اداره ثبت آثار تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی گفت: با وجود چنین مکانی می‌توان به مسائل مختلف مانند تاریخ روزنامه‌نگاری در مشهد، جنگ جهانی دوم در موزه مشهد، واقعه گوهرشاد، تاریخ معاصر نظامی و … فکر کرد که این مکان را برای یکی از وقایع تاریخی در مشهد در نظر گرفت.