آیین عرفانی است که از ترکیب ادیان : مسیحیت ، زرتشتی ، بودایی وگنوسی بود که فردی به نام مانی فرزند فاتک همدانی در قرن سوم پس از میلاد در ایرانشهر بنیان نهاد . در این دین از مسیحیت ایده گرفته شده و از عیسی مسیح بعنوان منجی یاد شده‌است و از دین زرتشتی یا زروانی یا اعتقاد ۲ گانه به نیکی و بدی تاثیرپذیری دین مانی از مذهب بودایی نیز به شکل ورود اصل تناسخ به این مذهب مشهود و آشکار است دین مانی برپایه ثنویت استوار است و همین مورد آن را مانند دین مندایی در رسته ادیان ایرانی قرار می‌دهد. این آیین در مدت زمان بسیار کوتاه درسر تا سر جهان ازجمله در خاورمیانه گرفته تا شمال آفریقا و در هند و چین و آسیا میانه سیاه افکند . به طوری که تا قرن ۱۰ میلادی قدرت عالم گیری خود را حفظ کرده بود .پس از آن اندک اندک از همه‌گیری‌اش کاسته شد.
