همواره نحوه انعکاس اخبار حوادث، به نوعی که مرز میان اطلاع‌رسانی درست و پرهیز از تخریب اعتماد و حس امنیت جامعه نگاه داشته شود، یکی از مهمترین دغدغه رسانه‌ها در دنیا بوده است.
در کشور ما نیز در زمینه فعالیت که صداوسیما به عنوان یک رسانه ملی که انحصاری است و هنوز پوشش گسترده‌تری نسبت به سایر رسانه‌ها و سیاست‌های خبری مشخصی دارد، این موضوع نمود بیشتری دارد؛ بسیاری از کارشناسان رسانه بر این باورند که نحوه انعکاس اخبار حوادث همچون حادثه قطار تبریز مشهد، تاثیرات مهمی بر اذهان عمومی می‌تواند داشته باشند.
فرستنده : خانم مرضیه بردبار
کاهش اعتماد جامعه به راه‌آهن که همواره در دنیا یکی از امن‌ترین راه‌ها برای رفت‌وآمدهای برون‌شهری محسوب می‌شود، خود می‌تواند یکی از پیامدهای مانور بیش از اندازه بر این حادثه باشد؛ اما از طرفی دیگر هم سیاست رسانه‌ای اطلاع‌رسانی ناقص که مخاطب را سردرگم می‌کند نیز تبعاتی همچون کاهش اعتماد جامعه به رسانه‌ها را به عنوان یکی از مهمترین راههای ارتباطی میان مردم و دولت، می‌تواند در پی داشته باشد.
در این میان این پرسش مطرح می‌شود که در انعکاس اخبار مهمی که تاثیر و تبعات آن بر روی جامعه نه بیشتر از آن حادثه، ولی شاید به همان اندازه حائز اهمیت است، چه سیاست یا چه راه‌کارهایی باید در نظر گرفته شود؟؛ این پرسشی است که خبرنگار ایسنا در گفت‌وگو با بیژن نفیسی، روزنامه‌نگار باسابقه آن را مطرح کرده است.
نفیسی معتقد است که «به طور کلی اخبار حوادث به دلیل ارزش‌های خبری بالایی که دارند، بیشتر مورد توجه مردم قرار می‌گیرند و طیف وسیعی از مخاطبان را از هر قشری دربرمی‌گیرند. به خاطر همین جذابیت اخبار خوادث هم، رسانه‌ها تلاش می‌کنند تا از آنها استفاده کنند. اما در این میان باید به این نکته توجه داشت که در انعکاس این اخبار صحت و جامعیت خبر بسیار اهمیت دارد؛ جامع بودن خبر باعث می‌شود تا به تمام پرسش‌های مخاطب پاسخ داده شود و دیگر ابهامی باقی نماند.»
او یادآور شد: این در حالی است که متاسفانه در پاره‌ای از رسانه‌ها مثل صداوسیما سرعت و نگاه کمی باعث می‌شود تا به کیفیت اخبار توجهی نشود و اخباری منتشر شود که ممکن است بعضاً با واقعیت تطبیق نداشته باشد و در نتیجه باعث سلب اعتماد مخاطب شود. به عنوان مثال در پوشش اخبار مربوط به حادثه‌های مربوط به راه‌آهن که اخیراً رخ داد، ممکن است نحوه پوشش اخبار باعث شده باشد تا اعتماد مردم هم به رسانه‌ها و هم به راه‌آهن از بین برود.
نفیسی با تاکید بر رعایت اصل جامعیت در انتشار اخبار حوادث، اظهار کرد: رسانه‌ها باید برای پوشش اخبار حوادث کانال‌های ارتباطی قوی با اصل منبع خبر داشته باشند و بتواند خبرنگارانی را به محل حادثه اعزام کنند تا اخبار درستی از آن حادثه داشته باشند؛ این امکانات باید حداقل در سازمان بزرگی مثل صداوسیما وجود داشته باشد تا بتواند اخباری که صحت و جامعیت دارند را منعکس کند.
این روزنامه‌نگار با اشاره به موضوع تکرار خبر در برخی از رسانه‌ها، خاطرنشان کرد: پوشش اصل خبر حادثه باشد تا زمانی ادامه داشته باشد که تمام جوانب آن مطرح شود؛ اما پس از آن تکرار اصل خبر ممکن است باعث ایجاد شائبه‌هایی شود؛ مخصوصاً برای ما که تصور می‌کنیم تکرار خیلی از مسائل ممکن است پوشش سیاسی هم داشته باشند. چراکه خیلی از اخبار مشابهی وجود دارد که دائماً به انها پرداخته نمی‌شود.
او ادامه داد: به طور کلی در انعکاس اخبار اصلی به نام تکرار وجود دارد. اما تکرار آن بسته به نوع خبر و اهمیت آن دارد. ممکن است اصل خبری بسته به اهمیتی که دارد و سیاست‌های رسانه‌ای حداکثر تا یک روز مرتباً تکرار شود؛اما تکرار اصل خبر بیش از یک روز ممکن است شائبه‌هایی را به دنبال داشته باشد. البته این موضوع با پیگیری یک خبر متفاوت است، بحث ما تکرار اصل خبر یک حادثه است.
نفیسی با بیان اینکه «کار خبر بسیار حساس و مهم است»، گفت: عوامل زیادی بر روند انتشار خبر تاثیرگذار هستند. همان‌طور هم که می‌دانید در این باره کتاب‌ها و مقاله‌های زیادی نگارش شده است. انتشار خبر اصلاً کار ساده و پیش پا افتاده‌ای نیست، به‌ویژه در حال حاضر که شبکه‌های اجتماعی اغلب اخبار نادرست و احساسی منتشر می‌کنند. رسانه‌های رسمی باید بتوانند در این شرایط با رویکردی عقلانی و حرفه‌ای‌تر اخبار را منتشر کنند تا این رویکرد احساسی حاکم بر جامعه را تحت تاثیر قرار دهند.
