حمید رضا نوربخش، مدیرعامل خانه موسیقی ایران به گوشه‌ای از مشکلات هنرمندان ایران در عرصه موسیقی اشاره می‌کند: حاکمیت ملوک‌الطوایفی، منع حضور هنرمندان زن روی صحنه در برخی از استان‌های ایران، مشکلات معیشتی هنرمندان موسیقی نواحی و دشوار‌های برگزاری کنسرت در ایران. آیا دولت دوازدهم موفق می‌شود بخشی از این مشکلات را برطرف کند؟
عکس: آرشیو
خبرگزاری کار ایران (ایلنا) با حمید رضا نوربخش درباره مهم‌ترین چالش‌های موسیقی در ایران گفت‌وگویی انجام داده است.
فرستنده:خانم مونیکا قریشی
نوربخش در این گفت‌وگو به مهم‌ترین مشکل در این زمینه اشاره می‌کند: نگاه جمهوری اسلامی ایران به موسیقی:
«حاکمیت هیچوقت نگاه صد در صد مثبتی به مسایل مختلف موسیقی نداشته و همیشه در هاله‌ای از ابهام درباره موسیقی صحبت شده است. خود این موضوع علت بسیاری از مسائل کوچک و بزرگی محسوب می‌شود که در این سال‌ها موانع ریز و درشتی را برای اهالی موسیقی به وجود آورده است.»
ملاک‌های موسیقی حلال از حرام در ایران، از آغاز انقلاب تاکنون کاملاً مشخص نیست. این موضوع اغتشاشی را در مراکز و نهادهای تصمیم‌گیری به وجود آورده است. حمید رضا نوربخش، شهریور سال گذشته به روزنامه شرق گفته بود که دعوا بر سر برگزاری کنسرت‌ها به دعوای بین قوا تبدیل شده و به همین جهت خانه موسیقی نامه‌ای به علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی نوشته و از او کسب تکلیف کرده است. معلوم نیست خامنه‌ای به این نامه چه پاسخی داده است. نوربخش اما در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا می‌گوید تنها ملاک تشخیص موسیقی مجاز از غیر مجاز سند چشم‌انداز موسیقی در ایران است که توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی تدوین شده است. اما با دخالت دادستان شهرستان‌ها و نیروی انتظامی به این سند هم عمل نمی‌شود. حمید رضا نوربخش می‌گوید:
«متأسفانه در کشورمان نگاه به فعالیت‌های موسیقی نگاه ملوک‌الطوایفی است. در هر اقلیمی هر کسی که خودش را حاکم آنجا می‌داند به خودش اجازه می‌دهد مطابق با سلیقه و میل شخصی‌اش عمل کند. این مسأله امنیت شغلی و روانی هنرمندان موسیقی را تهدید می‌کند.»
حمید رضا نوربخش، مدیر عامل خانه موسیقی
علم‌الهدی پیش از این در یکی از خطبه‌های نماز جمعه‌اش گفته بود مشهد شهر عیاشی و گردشگری و برگزاری کنسرت نیست. سپس عده دیگری از ائمه جمعه، از جمله اسدالله ایمانی، نماینده ولی فقیه در شیراز نیز به او پیوستند و خواهان لغو کنسرت‌ها در شهرهای مذهبی شدند. از آن به بعد شهرهای ایران به دو دسته «شهرهای عرفی» و «شهرهای مذهبی» تقسیم شدند. در شهرهای عرفی برگزاری کنسرت موسیقی جایز بود، در شهرهای مذهبی نه. منع حضور زنان روی صحنه که ابتدا در اصفهان خبرساز شده بود، نیز به زودی فراگیر شد. مدیر عامل خانه موسیقی درباره اعمال سلیقه‌‌های فراقانونی می‌گوید:
«همین الان در چندین استان کشور اجازه رفتن روی صحنه به خانم‌ها نمی‌دهند. نمونه چنین برخوردهایی را می‌توان در استان اصفهان مشاهده کرد. در این مسئله البته داستان مشهد ماجرای جداگانه‌ای دارد و مشکل‌اش فراتر از مسأله بانوان و غیربانوان است.»
علاوه بر این مشکلات نیروی انتظامی هم برای تأمین امنیت کنسرت‌ها مبلغ کلانی را از برگزارکنندگان می‌گیرد. مدیر عامل خانه موسیقی می‌گوید این‌‌کار غیر قانونی‌ست و کمر گروه‌های موسیقی را می‌شکند:
«اجراهایی که در سالن‌های زیر ۳۰۰ نفره برگزار می‌شود صد در صد فرهنگی و هنری است و موسیقی‌هایی که در این مجموعه‌ها اجرا می‌شود جنبه تجاری ندارند. در این سالن‌ها معمولا موسیقی سنتی، تکنوازی، دونوازی و از این قبیل اجراها روی صحنه می‌رود. در موسیقی ایرانی یک عده جوان عاشق با هزار مشکل و مانع در سالن‌هایی مانند فرهنگسرای ارسباران، فرهنگسرای نیاوران، فرهنگسرای اندیشه و جاهای دیگر کار می‌کنند. وقتی رقم گزافی از این جوان‌ها برای برگزاری کنسرت گرفته می‌شود چه معنایی دارد؟ یعنی اینکه انجام ندهید.»
مدیرعامل خانه موسیقی در گفت‌وگو با خبرگزاری کار ایران به مشکلات معیشتی هنرمندان موسیقی، به ویژه هنرمندان موسیقی نواحی هم اشاره می‌کند:
«هنرمند موسیقی نواحی ما در یک خانه محقر روستایی زندگی می‌کند که گاهی وقت‌ها کوچکترین حوادث طبیعی کل زندگی‌اش را از بین می‌برد. شاید کسی باور نکند هنرمند شاخص بین‌المللی (مانند شیرمحمد اسپندار) که جزو افتخارات فرهنگی این مملکت محسوب می‌شود تمام زندگی‌اش شامل دو اتاق کاهگلی در یک روستای حاشیه شهرستان باشد.»
لغو کنسرت‌های موسیقی توسط دادستانی‌ها هم همچنان چالشی‌ست که از میان برداشته نشده. حمید رضا نوربخش مثالی از شیوه استدال دادستان‌ها می‌آورد:
«در زمینه لغو کنسرت‌ها نیز برخی مواقع یک دادستان نامه می‌دهد تا کنسرتی را لغو کند. دادستان به چه استنادی کنسرت را لغو می‌کند؟ باید در این زمینه حتماً استنادات حقوقی ارائه شود تا کسی بتواند کنسرتی را لغو کند. دادستان بدون ارائه مستندات حقوقی چنین حقی ندارد. بعد از اینکه گفتیم استنادات دادستان‌ها برای لغو کنسرت چیست؟ پاسخ دادند دلیلش مخالفت امت شهیدپرور است. به آنها گفتیم امت شهیدپرور کجا گفته‌اند یک کنسرت لغو شود؟ اگر ما به شما نشان دهیم در یک کنسرت خانواده شهدا هم نشسته‌اند آن وقت چه می‌گویید؟»
میرعامل خانه موسیقی این پیشنهاد را مطرح می‌کند که چنانچه کنسرتی لغو شود، دولت خود را موظف بداند خسارت مالی هنرمندان را جبران کند. بدرفتاری با هنرمندان موسیقی هنگام مراجعه آنها به اداره اماکن برای دریافت مجوز برگزاری کنسرت نیز یکی دیگر از مشکلات است. حمید رضا نوربخش می‌گوید ابتدا باید اعتراضات را پیگیری کرد، سپس اگر ضرورت داشت به شیوه‌های دیگری مانند تحصن هم می‌توان متوسل شد.
غلامحسین محسنی اژه‌ای، سخنگوی قوه قضائیه خرداد سال گذشته از برگزارکنندگان کنسرت‌ها خواست که تعهد دهند اقدامی «ضد امنیت و نظم» در کنسرت‌ها انجام نشود. او اما مصداق‌های این اقدامات را همچنان در ابهام نگه داشت. از آن زمان تاکنون تغییر چندانی در رویکرد قوه قضائیه و نیروی انتظامی به کنسرت‌های موسیقی در ایران به وجود نیامده است.
