بسیاری از کارشناسان رسانه معتقدند که عملکرد رسانه‌ها در مواقع بحرانی به سه بخش پیش، حین و پس از بحران تقسیم می‌شود؛ پیش به این معنا که پیش از بروز بحران‌هایی همچون حادثه «پلاسکو» که تا اندازه‌ای قابل پیش‌بینی هستند، می‌توان از بروز آنها جلوگیری کرد، حین بحران نیز به عملکرد رسانه‌ها در پوشش اخبار حوادث با توجه به رعایت اصول اخلاقی و پرهیز از انتشار اخبار کذب و بدون منبع موثق برمی‌گردد و پس از بحران به پیگیری علل بروز آن بحران، طرح مشکلات افراد حادثه دیده و جلوگیری از بروز حوادث قابل پیش‌بینی دیگر.
خاطرات تلخ خبرنگاران …
سال ۹۶ نیز همچون سال‌های دیگر خبرنگاران و عکاسان مطبوعاتی شاهد برخوردهای نه چندان مناسبی از سوی برخی از مسئولان و هنرمندان بودند که در این گزارش به برخی از آنها اشاره می‌شود.
***اولین بار نبود که هنرپیشه‌ای به خود اجازه می‌داد تا نقدی درباره پرسش‌های خبرنگاران را با لحنی تند و گاهی به دور از ادب مطرح کند. در همین راستا بهناز جعفری در نشست خبری سریال رمضانی «زیر پای مادر» در برخورد با خبرنگاران با ادبیات نامناسبی سخن گفت که این لحن او با انتقادهای زیادی از سوی اهالی رسانه و راه‌اندازی کمپین توهین به اهالی رسانه ممنوع همراه شد؛ البته این بازیگر مدتی بعد از رفتار خود پشیمان شد و به صورت رسمی از خبرنگاران حاضر در نشست مذکور عذرخواهی کرد.
در پی حواشی ایجاد شده، حسین انتظامی (معاون مطبوعاتی وقت) در صفحه توئیتر خود، نوشت: خبرنگار معصوم نیست اما توهین به او یعنی نبود بلوغ فکری؛ چه از طرف سیاسیون یا چهره‌های هنری و ورزشی باشد و چه با کارت هدیه! تعامل بهتر از تقابل و تحقیر است.
***برخورد نامناسب فرماندار گلپایگان با یک خبرنگار نیز حواشی زیادی را به دنبال داشت. فیلم منتشر شده از رفتار این مقام مسئول با خبرنگار حاضر در مراسم در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شد و اعتراض‌ها و واکنش‌های زیادی را به همراه داشت. برخی اصلاً باور نمی‌کردند آن کسی که در فیلم فریاد می‌زند، خط و نشان می‌کشد و دستش را به نشانه زدن بالا می‌برد، مسؤول و یک مقام منطقه‌ای باشد و عده‌ای هم ضمن بیان انتقادها و نقطه‌نظرشان، خطاب به سایر مسؤولان مربوط، خواهان رسیدگی هر چه سریع‌تر به این موضوع شدند.
البته این انتقادها و واکنش‌ها تنها شامل حال اهالی رسانه و قلم نشد و برخی از مسؤولان نیز نسبت به این موضوع واکنش نشان دادند و در نهایت در پی برخورد عجیب فرماندار گلپایگان با یک خبرنگار منجر به برکناری او شد.
***در مراسم افتتاحیه موزه لوور در تهران نیز که با حضور مهمانان خارجی برگزار شد، یگان ویژه موزه ملی برخورد نامناسبی با یکی از عکاس‌های رسانه‌های داخلی داشتند که حواشی و اعتراض‌های زیادی را از سوی اهالی رسانه به دنبال داشت.
انتشار تصاویری از برخورد نامناسب فیزیکی با عکاس خبری خبرگزاری تسنیم، آن هم در حضور مقامات مسوول کشورهای خارجی واکنش‌های زیادی از سوی اصحاب رسانه و قلم را به دنبال داشت؛ تا جایی که رییس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی سازمان میراث‌فرهنگی در نامه‌ای به فرمانده یگان حفاظت خواستار برخورد قانونی با عوامل مقصر و متخلف در برخورد فیزیکی نیروهای یگان با این عکاس خبری شد.
*** انتشار تصویر یکی از نمایندگان مجلس در حال گلابی خوردن نیز باعث ایجاد حواشی زیادی شد؛ تا جایی که این نماینده مجلس عکاسان خبری را با این جمله توصیف کرد که «زمانی که این کار را می‌کردم می‌دانستم اینجا فضول هست و فضول‌ها عکس می‌اندازند».
بر روی عکس‌های منتشرشده نقدها و تحلیل‌ها نوشته و کاریکاتورها کشیده شد و البته جدال‌های لفظی به وجود آمد. حواشی ایجاد شده پس از انتشار این عکس و البته عکس‌هایی از سلفی گرفتن نمایندگان با موگرینی در مراسم تحلیف، این پرسش را بار دیگر در ذهن بسیاری از اهالی رسانه ایجاد می‌کند که آیا انتشار چنین عکس‌هایی از سوی رسانه‌ها اقدامی درست است؟ و اصولا آیا باید مرزی را برای نزدیک شدن یک عکاس خبری به سوژه خود قائل شد؟
*** همچنین هفتم آذر ماه امسال، پس از انتشار خبری مبنی بر احتمال وجود آثاری از دوران مادها در میدان مرکزی همدان، عکاس خبرگزاری ایسنای همدان به همراه تنی چند از عکاسان خبری استان برای کسب اطلاعات بیشتر وارد این محدوده شدند که در جریان این اتفاق، مسؤولان کارگاه علاوه بر فحاشی و توهین، نسبت به ضرب و شتم اقدام آنها کردند.
حضور این عکاسان در محوطه، با هماهنگی قبلی با سرپرست کاوش‌های باستان‌شناسی در میدان امام (ره) صورت گرفته بود اما عوامل اجرای پروژه با الفاظ رکیک نسبت به ضرب و شتم آنها اقدام کردند و دقایقی نیز آنها را در یک کانکس زندانی کردند.
تغییر در معاونت مطبوعاتی
سید عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در تاریخ پنجم دی ماه محمد سلطانی‌فر که پیشتر مدیریت دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها را برعهده داشته، به عنوان جایگزین حسین انتظامی در معاونت امور مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی و انتظامی به عنوان دستیار ارشد خود معرفی کرد.
انتظامی که از سال ۹۲ به مدت بیش از چهار سال عهده‌دار معاونت مطبوعاتی بود، پیش از اعلام رسمی، با انتشار توئیتی، محمد سلطانی‌فر را به عنوان جایگزین خود معرفی کرد؛ او نوشت: «قرار است به‌زودی دکتر محمد سلطانی‌فر معاون مطبوعاتی وزارت ارشاد بشوند. سوابق موثر علمی و حرفه‌ای ایشان نویدبخش توسعه و ارتقاء کیفی رسانه‌هاست.»
سلطانی‌فر پس از حدود دو ماه حضور در معاونت امور مطبوعاتی یکی از اصلی‌ترین طرح‌های این معاونت در سال ۹۷ را تسهیل امور مربوط به رسانه‌ها و خبرنگاران و آموزش، حمایت هدفمند و توسعه کیفی رسانه‌ها عنوان کرد.
او همچنین با اشاره به طرح‌هایی درخصوص نوسازی دکه‌های مطبوعات و ایجاد شهرهای رسانه‌ای عنوان کرد که با توجه به ضعف در عرضه مطبوعات، این دو طرح در حال رایزنی با کارشناسان و هماهنگی با نهادهای ذی‌ربط برای اجرا در سال آینده است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین در تاریخ ۹ اسفند ماه در حکمی حمید ضیایی‌پرور را به عنوان مدیرکل مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها منصوب کرد. پیش از او گیتا علی‌آبادی مدیریت این مرکز را بر عهده داشت.
توقیفی‌ها
شاید بتوان گفت در سال ۹۶ از تعداد روزنامه‌های توقیف‌شده نسبت به سال گذشته کمتر شده است، اما تعداد روزنامه‌ها و نشریاتی که به دلیل شرایط سخت انتشار تصمیم به عدم انتشار گرفتند با افزایش همراه بود. در این گزارش به برخی از روزنامه‌های توقیف شده در سال ۹۶ اشاره می‌شود.
*** روزنامه «کیهان» به دلیل انتخاب تیتر «شلیک موشک انصارالله به ریاض هدف بعدی دوبی» که مغایر با منافع ملی کشورمان دانسته شد، از هیات نظارت بر مطبوعات تذکر دریافت کرد و در روز چهارشنبه (۱۷ آبان ماه) حکم توقیف دو روزه آن صادر شد.
*** روزنامه «مستقل» روز پنجشنبه (۱۲ مهر ماه) در گزارشی درباره‌ی نظام پارلمانی، به انتشار تصاویر نخست وزیران ایران پس از انقلاب اسلامی اقدام کرد که به گفته‌ی سردبیر آن، به همین دلیل توقیف شد.
*** محمد علی نجفی، شهردار تهران (۲۴ مهرماه) از تعطیلی چهار عنوان مجله «همشهری» خبر داد و معیار انتخاب این نشریات را ۸۰ درصد برگشتی اعلام کرد. او در عین حال اعلام کرد که «خواستار تعطیلی نشریات بیشتری بوده است».
از میان ما رفته‌ها…
اهالی قلم و رسانه در سال ۹۶، دوستان و همکاران زیادی را از دست دادند و خبرگزاری ایسنا نیز داغ یکی از همکاران جوان خود را چشید؛ صبح روز ۱۱ دی ماه، علیرضا تلیانی از همکاران قدیمی و جوان خبرگزاری ایسنا بر اثر سکته قلبی درگذشت.
او دبیری سرویس‌های «میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری» و «دین و اندیشه» این خبرگزاری را بر عهده داشت. دبیری بخش ترجمه گروه فرهنگی هنری و مترجمی گروه‌های خبری ورزشی، فرهنگی هنری و جامعه اطلاعاتی خبرگزاری دانشجویان ایران نیز از سابقه فعالیت‌های خبری او در این مجموعه بوده است.
زنده‌یاد علیرضا تلیانی متولد ۱۳۶۱/۱۱/۲۷ بود و از تاریخ ۱۳۸۳/۰۵/۰۱ به عنوان مترجم کار خبری خود را با ایسنا آغاز کرد و شروع دبیری خبر او به اول اسفندماه ۱۳۹۱ برمی‌گردد.
* وحید سهرابی، نیز از دیگر همکاران از دست رفته ایسنا در سال گذشته بود. زنده‌یاد سهرابی، از عکاسان باتجربه مطبوعات ۱۰ خردادماه در حادثه‌ای ناگهانی در همدان از دنیا رفت. او از سال ۱۳۸۷ به عنوان عکاس با دفتر منطقه‌ای ایسنا در همدان و از سال ۹۰ به مدت دو سال با دفتر اصلی خبرگزاری دانشجویان در تهران همکاری داشت.
این عکاس تجربی که متولد ۸ اردیبهشت ۱۳۶۸ در همدان بود، در سال ۸۹ برنده جایزه تصویر سال در بخش جوان شد.
* حسین توفیق، سردبیر هفته‌نامه طنز «توفیق» نهم فروردین ماه، در حالی از دنیا رفت که از سال ۵۱، تاکنون فعالیت مطبوعاتی نداشت.
* علیرضا سلطانی، عکاس مطبوعاتی نیز شامگاه ۱۱ خرداد ماه در سن ۶۵ سالگی دار فانی را وادع گفت. او سابقه چند سال دبیری در سرویس عکس خبرگزاری‌های ایلنا و موج را در کارنامه حرفه‌ای خود داشت.
* احمد فراهانی، خبرنگار و پژوهشگر خبرگزاری ایرنا ظهر سوم تیر ماه به علت ضایعه‌ی مغزی در بیمارستان درگذشت. او متولد سال ۱۳۴۸ و دارای دو فرزند بود و در دوران دفاع‌مقدس در جبهه‌های حق علیه باطل نیز به عنوان نیروی داوطلب بسیجی حضور داشت.
* ایرج باباحاجی، خبرنگار باسابقه ورزشی نیز دوم شهریور ماه بر اثر سکته قلبی در بیمارستان امام خمینی (ره) تهران درگذشت.
* فرامرز درخشنده، سرپرست روزنامه کار و کارگر و خبرگزاری ایلنا در مازندران، پس از تحمل یک دوره بیماری ۱۲ آبان ماه در سن ۵۴ سالگی دار فانی را وداع گفت.
* نعمت‌الله ناظری، روزنامه‌نگار پیشکسوت و از موسسین سندیکای روزنامه‌نگاران۶ آذر ماه در ونکوور کانادا درگذشت. از فعالیت‌های مطبوعاتی او می‌توان به فعالیت در ماهنامهٔ «صدف»، مجله‌ٔ «امید ایران»، روزنامهٔ «ستارهٔ تهران»، روزنامهٔ «مهرایران» به عنوان نویسنده و مترجم و بعد از آن، سال‌ها سردبیری روزنامه مهر ایران اشاره کرد.
* مریم زنگنه، خبرنگار اجتماعی روزنامه «قدس» صبح روز ۹ دی ماه به دلیل ابتلا به بیماری سرطان گوارشی در مشهد درگذشت. زنده‌یاد زنگنه متولد سال ۱۳۵۲ و فوق لیسانس رشته علوم ارتباطات بود و از سال ۱۳۷۸ خبرنگار روزنامه قدس شد. ابتدا در گروه شهری و بعد هم در گروه اجتماعی این روزنامه مشغول فعالیت بود.
* ناصر ملک‌محمدی، روزنامه‌نگار پیشکسوت صبح روز ۲۶ دی ماه در سن ۸۲ سالگی پس از سال‌ها تحمل دار فانی را وادع گفت. او در طول فعالیت‌های مطبوعاتی خود سردبیری چندین نشریه از جمله مجله «صبح امروز» را بر عهده داشت. ملک‌محمدی همچنین در ۲۷ سالگی به ریاست سندیکای نویسندگان و خبرنگاران مطبوعات انتخاب شد.
* رضا مقدسی از مدیران و فعالان رسانه‌ای کشور، صبح روز ۱۳ بهمن ماه پس از ماه‌ها تحمل بیماری، درگذشت. زنده‌یاد مقدسی از سال ۹۲ به بیماری سرطان روده مبتلا شده بود و پس از گذراندن دوران شیمی درمانی، برای مدتی بهبود یافت. او از آذر سال گذشته بار دیگر شیمی‌درمانی خود را از سر گرفت که به دلیل ضعف جسمانی پس از مدتی شیمی درمانی متوقف شد و در نهایت پس از ماه‌ها دست و پنجه نرم کردن با بیماری، این فعال رسانه‌ای ۱۳ بهمن ماه ۹۶ دار فانی را وداع گفت.
* مصطفی امیر کیانی (باشی)، خبرنگار پیشکسوت روزنامه «کیهان» در دهه‌های چهل و پنجاه خورشیدی پس از تحمل یک دوره بیماری روز ۱۸ بهمن ماه درگذشت. زنده‌یاد مصطفی باشی از خبرنگاران حوادث روزنامه کیهان بود. او پس از انقلاب مجوز انتشار نشریه «مصاحبه» را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت کرد.
انتهای پیام
