سازنده انیمیشن‌های سوری‌لند می‌گوید: اگر کار سیاسی بسازم وارد یک دسته بندی می‌شوم که علاقه‌ای به آن ندارم البته مسائلی همچون تلویزیون و فیلترینگ را نقد کرده‌ام اما وارد جریانات سیاسی نشدم.
سروش رضایی، انیماتور و صداپیشه ایرانی است که با مجموعه آثارش به نام سوری‌لند با نگاهی طنز به مشکلات و ناهنجاری‌های جامعه پرداخته است. معروفترین آثار وی پرویز و پونه است که با استقبال خوبی همراه شده و میلیون‌ها بیننده دارد. گفتگوی ما با سروش رضایی را در زیر بخوانید.
ایده سوری‌لند چگونه شکل گرفت؟
من به انیمیشن علاقه داشتم. ابتدای کار از سال 84 فقط یک وبلاگ داشتم که در آن مطالب و کارهای خودم را قرار می‌دادم و کمیک‌استریپ منتشر می‌کردم. از کودکی کتاب‌های انیمیشن را می‌خواندم. بعد از راه‌اندازی وبلاگ یکی از دوستان به من پیشنهاد داد که انیمیشن بسازم و بعد از یک آموزش کوتاه خودم از سال 87 شروع به ساخت انیمیشن کردم. از همان ابتدا یک اسم برای کارها انتخاب کردم و به نام‌های مختلفی همچون سوری‌وود مانند هالیوود فکر کردم اما درنهایت سوری‌لند را انتخاب کردم.
تحصیلات شما در حوزه انیمیشن است یا نه؟
من مهندسی برق خواندم و حتی سال 84 برای کار به زاهدان رفتم ولی از همان زمان رویای فعالیت در انیمیشن را داشتم و شب‌ها موقع خواب هر کدام از کارگرها رویاهای خود را می‌گفتند و من نیز می‌گفتم که دوست دارم کمپانی‌ای مانند والت‌دیزنی داشته باشم.
الان هم به مهندسی برق علاقه دارید و آن را ادامه می‌دهید؟
نه به هیچ عنوان. آن رشته را به دلیل عدم آگاهی و استعدادیابی و فقط به خاطر خود مدرک خواندم. همه ما در زندگی تقریبا در دانشگاه رشته دیگری خوانده‌ایم و برای کار رشته دیگری را انتخاب کرده‌ایم و هیچ وقت مهندس برق خوبی نبودم و فقط ریاضیاتم خوب بود.
بعد از مهندسی برق به سراغ انیمیشن آمدید؟
در یک مقطعی روانشناسی نیز خواندم زیرا مساله ذهن انسان برایم بسیار مهم بود. روانشناسی کمک زیادی به من در حوزه انیمیشن کرد ولی امروز کلا به انیمیشن می‌پردازم.
چند نفر در ساخت اثر شما را همراهی می‌کنند؟
همه کارها از مرحله ایده تا نمایش توسط خودِ من انجام می‌شود و تک‌نفره است و مانند یک کمپانی یک نفره کار می‌کنم. تولید یک اثر گاه از دو ساعت تا دو ماه طول می‌کشد. یک اثری امکان دارد پترن آماده داشته باشد اما فقط دیالوگ‌ها را جابه‌جا کنیم اما گاهی یک اثر را باید از ابتدا طراحی کنیم. گاهی برخی آثار نیاز به طراحی کاراکتر دارند که پویا افشار از دوستانم که طراحی کاراکتر در کالیفرنیا خوانده است در ساخت آنها به من کمک می‌کند. هومن درخی نیز موسقی تیتراژ برخی کارها را ساخته است ولی کلا کارها را خودم تنهایی می‌سازم و نیاز به فکر بسیار و تنهایی فکر کردن زیاد دارد.
آیا تاکنون شده ارگان یا نهادی به شما سفارش دهد و براساس ایده آنها عمل کنید؟
به هیچ عنوان. یکبار آن هم در یک اثر تجاری صاحب شرکت پیشنهادی داد که من فقط برای آنکه به وی ثابت کنم پیشنهادش خوب نیست، آن را ساختم و منتشر کردم تا مشخص شود که ایده او خوب نیست زیرا معتقدم کارفرماها و فعالان اقتصادی در زمان تبلیغات ایده‌های خوبی ندارند. البته برخی شرکت‌ها نیز این درک را دارند که نباید در سناریو دخالت کنند.
تا حالا چند اثر تولید کردید و امروز وضعیت اقبال مخاطبان چگونه است؟
حدود 150 اثر تولید کرده‌ام. سال‌های 93 و 94 تقریبا یکه‌تاز بودم ولی بعدها گروه‌های دیگر هم شروع به کار کردند و با گسترش اینستاگرام و تلگرام کارهای خود را منتشر کردند اما همچنان اقبال به سوری‌لند ادامه دارد. فکر می‌کنم یکی از موفقیت‌های سوری‌لند این است که من خودم را بدون هیچ کپی‌ای در آثار پیاده می‌کنم. به نظر من در انیمیشن آنچه که از تکنیک مهمتر است ایده اصلی است امروز بعضا کارهای خوبی در حوزه انیمیشن انجام می‌شود که تکنیک خیلی خوبی دارند اما در مرحله داستان و ایده جذابیت ندارند. برخلاف تصور بعضی افراد آنچه برای مردم جذاب است، ایده و داستان اثر است نه تکنیکی که استفاده می‌کنی.
قبل از گسترش فضای مجازی و آمدن اینستاگرام و تلگرام آثارتان را در سایت منتشر می‌کردید یا در فیس‌بوک قرار می‌دادید. بعد از زیاد شدن استفاده از این دو شبکه همزمان افرادی شروع به کپی‌کاری کردند. امروز میزان علاقه‌مندان به آثار چگونه است؟
من در یکسری از آثار و انیمیشن‌هایی که می‌سازم به دنبال نوعی نقد اجتماعی هستم اما بسیاری از افراد در تلگرام و اینستاگرام فقط کارهای جذابی انجام می‌دهند که دیده شوند، آنچه برای آنها مهم است فقط فالوور و دنبال‌کننده است به همین دلیل حتی بعضی‌ها حاضرند خودکشی کنند اما در اینستاگرام دیده شوند. چنین افرادی اگر روزی اینستاگرام تعطیل شود قطعا مخاطبان خود را از دست می‌دهد. بسیاری از افرادی که در اینستاگرام فعالیت می‌کنند برای مردم در حد یک خبر لحظه‌ای هستند مثلا فردی با ویدئوهایی که می‌سازد مخاطبانش را به دنبال خودش می‌کشد اما اگر این فرد مثلا دو ماه ناپدید شود یا هیچ اثری ارائه نکند هیچ کسی نمی‌پرسد چرا وی اثر جدید منتشر نکرده یا کار جدیدی انجام نداده. اینستاگرام و فضای‌های مجازی مشابه، بسیار تابع هیجانات لحظه‌ای و مد هستند مثلا در دوره‌ای ساخت آثاری مانند پ ن پ، ترول، غلط‌نامه کدخدا مد بود اما ناگهان همه آنها از بین رفت یا دابسمش دو سال پیش به شدت مورد اقبال بود اما چند ماهی است که کاهش پیدا کرده.
دلیل موفقیت سوری‌لند و مجموعه‌های پرویز و پونه از گذشته تا امروز چیست؟
من اجازه ندادم بین کارها وقفه‌ای بیفتد و ادامه دادم و بعد اینکه مسائل روز را دنبال کردم و به شدت نگاه‌های مردم را دنبال می‌کنم و به نوعی مخاطب‌سنجی می‌کنم. به همین دلیل امروز کارهای من کمی عمومی‌تر شده است، پنج سال پیش افراد خاص‌تری کارهای من را دنبال می‌کردند اما به نظرم امروز کارهایم مخاطب گسترده‌تر دارد. زمانی من فقط کارهای خود را در فیس بوک عرضه می‌کردم که مخاطبان کمتری داشت یا بزرگسال بودند اما با گسترش فضای مجازی امروز هر کودکی نیز می‌تواند این آثار را ببیند برای همین کمی شوخی‌ها را ملایم‌تر کرده‌ام و مراقب طیف‌های مختلف مخاطبان هستم.
در آثارتان نقد اجتماعی همیشه وجود داشته اما به نظر می‌رسد آثار متاخر این نقد کمی تندتر شده و نوعی عصبانیت از وضعیت موجود در کارها دیده می‌شود؟
هرچه در موضوعات اجتماعی دقیق‌تر می‌شویم ناراحتی و عصبانیت ما بیشتر می‌شود. وقتی از افراد درباره اخلاق‌های بد و خوب سوال می‌کنیم همه متفق‌القول قبول دارند که مثلا دروغگویی بد است یا تضییع حق دیگران در هنگام استفاده از وسایل نقلیه عمومی امر پسندیده‌ای نیست اما مهم این است که ما در عمل این کارها را انجام ندهیم. به همین دلیل من در آثاری که به نقد اجتماعی می‌پردازد تلاش دارم که دوباره این مسائل را تکرار کنم. اینکه خوب خوب است و بد بد است را همه می‌دانند، به نظرم باید همین مساله با زبان تندتری ارائه شود.
واکنش‌ها به این آثار چگونه بود؟
در مورد این آثار نقد اجتماعی، عموما واکنش‌های خیلی مثبتی از اطرافیان گرفته‌ام. با وجود اینکه در تلگرام کمتر از آثار دیگرم به اشتراک گذاشته می‌شود زیرا معمولا آثاری در تلگرام بیشتر منتشر می‌شود و مردم آن را به هم نشان می‌دهند که خنده‌دار و جالب باشد، اما در اینستاگرام بیشتر دیده می‌شود و درباره آن صحبت می‌شود.
پرویز و پونه چگونه شکل گرفت آیا شخصیت‌ها واقعی بودند؟
اولین قسمتی که ساختم حدود 10 ثانیه بود که بازخورد خوبی داشت و از قسمت‌های بعدی برای آنها اسم گذاشتم و سال 93، 12 قسمت ساختم و بعد از یک وقفه تقریبا دوساله، در سال 95 دوباره شروع به ساخت آن کردم و اکنون یکسری موضوعات روز را در قالب پرویز و پونه می‌سازم البته به مرور شکل رفتار این دو نفر هم تغییر کرده است. در آثار سال 93 پرویز خیلی خشک‌تر بود ولی در سری جدید هم پرویز کمی نرم‌تر شده است و هم پونه شخصیت قوی‌تری دارد.
از اطرافیانت کسی شبیه پرویز و پونه نیست؟
قطعا من از اطرافیانم ایده می‌گیرم. احتمالا خودِ من شبیه پرویز هستم، ولی یک بار یک شایعه درباره خودم شنیدم که می‌گفتند من با دختری به نام پونه رابطه داشته‌ام که مرا رها کرده و من هم برای انتقام این انیمیشن‌ها را ساخته‌ام.
آیا کسانی هستند که داستان خود را برای شما تعریف کنند و بخواهند که از روی داستان آنها اثری بسازی؟
این اتفاق که بسیار می‌افتد، آنها در ذهن خودشان داستان جالبی دارند، ولی برای من شخصیت خود افراد جالب است و هرچه افراد طبیعی‌تر و رئال‌تر باشند جذاب‌تر هستند. اوایل کار برایم خیلی جذاب بود که عکسم دیده شود یا روی جلد مجله‌ها برود، ولی بعد دیدم چیزی به من اضافه نشده به همان دلیل امروز علاقه چندانی به انتشار عکس خودم ندارم و دوست دارم فقط آثارم دیده شود. هرچه قدر کمتر مرا بشناسند، راحت‌تر می‌توانم مردم را ببینم و بشنوم و ایده بگیرم، بدون اینکه نقش بازی کنند.
از آنجا که روانشناسی خواندید و در فضای اجتماعی نیز فعالید دلیل رفتار برخی از آدم‌ها در اینستاگرام چیست؟
بسیاری از آدم‌ها اگر کاری را که انجام می‌دهند اگر آن را نشان ندهند برایشان دلچسب نیست یعنی مثلا فرد زمانی در سفر خوش می‌گذراند که عکسش را با برج ایفل در اینستاگرام منتشر کند و اگر این کار را نکند انگار لذت نمی‌برد و انگار دائم دنبال گرفتن اعتبار از بیرون هستیم.
شده از طرف دولت یا ارگان‌ها اثری را سفارش بدهند؟ وضعیت همکاری با صداوسیما چگونه است؟
یکبار از طرف صداوسیما برای برنامه گزارش ورزشی از سوی آقای ذکایی پیشنهاداتی شد و من نیز چند اثر ساختم و یک اپیزود نیز پخش شد اما برای پخش کارهای بعدی خیلی بیش از حد محتاطانه عمل می‌کردند که در نهایت من هم دیگر همکاری نکردم و به همین بازار اینترنتی قناعت کردم.
هیچ گاه فکر نکردید یک اثر بلند سینمایی انیمیشن بسازید؟
پیشنهاداتی شده است اما وسواس زیادی دارم و اصلا به این مساله فکر نکردم و اگر بخواهم روزی این کار را شروع کنم باید یک شش ماهی بست بنشینم و یک فیلمنامه قوی بنویسم.
هیچ گاه کار سیاسی نساختید. دلیل آن چیست؟
اگر کار سیاسی بسازم وارد یک دسته بندی می‌شوم که علاقه‌ای به آن ندارم البته مسائلی همچون تلویزیون و فیلترینگ را نقد کرده‌ام اما وارد جریانات سیاسی نشدم.
آیا برای آثار هنری یا سایت‌های هنری اثری ساخته‌اید؟
نه، به هیچ عنوان. زیرا هنر امری سلیقه‌ای است و ممکن است من اثری را بسازم و کاری را تبلیغ کنم و افرادی بروند آن را ببینند و دوست نداشته باشند. درباره سایت‌های هنری نیز بسیار مهم است که این سایت‌ها حقوق هنری آثار را رعایت کنند.
گفتگو: علی زادمهر
