چندی پیش گزارشی از وضعیت مالی و اقتصادی تئاتر شهر در سال 1937 در خبرگزاری تسنیم منتشر شد که نشان می‌داد این مجموعه با افت فروش و شرایط نامساعد در جذب مخاطب روبه‌رو است.
سقوط تئاتر شهر در گیشه و مخاطب سال 97
- در گزارش انتشار یافته آمده است مقایسه آماری تعداد مخاطبان و میزانِ فروشِ گیشه تئاتر شهر در سال‌های 1396 و 1397 نشان از افت نسبی فعالیت‌ها در این مجموعه دارد که دلایلی همچون «حذف موقت پلاتو اجرا از چرخه اجراها»، «برخی مسائل چون آشوب‌های سال گذشته با مرکزیت چهارراه ولیعصر و حواشی پیش‌آمده حول نمایش «رویای شب نیمه تابستان»[به کارگردانی مریم کاظمی] در این بین مورد اشاره قرار گرفته است؛ اما بناگه سیاست‌گذاری‌های مدیر مجموعه ی تئاتر شهر نیز در این زمینه آسیب‌زننده معرفی شده است!؟ پرسش محوری در این مورد آن است که چرا تحلیلگر ارجمند هیچ اشاره‌ای به این موضوع نداشته که مدیر جدید از اواخر تیر 1397 سکان هدایت این مجموعه را به دست گرفت و چاره‌ای جز رسیدگی به تعهدات پیشین، انجام برنامه‌ریزی‌های قبلی و ساماندهی به درخواست‌های عدیده اجرا در مجموعه تئاتر شهر نداشت؟
بر مبنای آنچه ذکر شد، ادعای نویسنده محترم گزارش در باب این نکته که «بخش مهمی از [کاهش فروش و نزول مخاطب] به سیاست‌های سعید اسدی در تئاتر شهر بازمی‌گردد» منصفانه و حاوی استدلال کامل و منطقی به نظر نمی‌رسد. همچنین این نکته را نیز باید افزود که مجموعه تئاتر شهر به دلیل جایگاه ویژه‌ای که به عنوان کانون فعالیت‌های حوزه تئاتر کشور دارد، سالانه میزبان شمار بسیاری مخاطب در قالب رویدادهایی همچون نمایشنامه‌خوانی، برگزاری سمینار و نشست، جلسات نقد و بررسی نمایش، جلسات رونمایی کتاب و…. در همکاری با جشنواره تئاتر فجر، سنتی آیینی و عروسکی بوده است که عدم توجه و انعکاس این گروه از مخاطبانِ مجموعه تئاتر شهر در گزارش، جنبه استنادی آن را کاهش داده است.
- در گزارش تاکید فراوانی بر اهمیت گیشه و کمیّت مخاطبان تئاتر شده است، غافل آنکه مجموعه تئاترشهر به عنوان نهادی دولتی که پیرو سیاست‌گذاری‌های فرهنگی کشور گام برمی‌دارد همواره تلاش داشته از طریق نگاهی مبتنی بر الویت‌های فرهنگی، اجتماعی و هنری به آثاری امکان اجرا بدهد که گامی موثر در این زمینه‌ها برداشته‌اند و هرگز قصد نداشته است با هرگونه رویکردِ تجاری، به بالا بردن ِ آمار گیشه و مخاطبان خود مفتخر باشد.
مجموعه تئاتر شهر به ویژه در برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌گذاری‌های خود برای سال 1398 خواهد کوشید چشم‌اندازی متنوع و شایسته از فرم‌های گوناگون اجرایی مرکب از عمده سلایق و توانمندی‌ها را به نمایش بگذارد و اساساً موفقیت یا عدم موفقیت خود را تنها بر مدار کمیت تماشاگران و گیشه پر سود نمی‌داند؛ بلکه تکثر، بهره‌گیری از نیروهای جوان در کنار کهنه‌کارها، ارائه مجموعه‌ای از آثار مبتنی بر سنت‌های نمایش ایرانی و الگوهای مدرن تئاتر و همچنین توجه به رشد فرهنگی مخاطبان از طریق طراحی و اجرای رویدادهای جانبی فرهنگی، پژوهشی و آموزشی پیش می‌برد که بدون شک تمامی خبرنگاران و تحلیلگران تئاتر با انتقادات و پیشنهادات سازنده خود می‌توانند در نتیجه بخشی آن سهم بزرگی ایفا کنند. ضمن آنکه تامین شرایط برای نقد هنری و اجتماعی آثار اجرایی خواهد کوشید تا ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی آثار اجرا شده در مجموعه را در کنار اقبال عمومی از نمایش‌ها را در اختیار داوری افکار عمومی قرار دهد.
- در مقایسه آماری تعداد مخاطبان و فروش نمایش‌ها میان سال‌های 1396 و 1397 نباید این مهم را نیز از نظر دور داشت که در برخی موارد سالن‌های مجموعه تئاتر شهر اجراهایی در دو نوبت داشته اند که فارغ از فشاری که به گروه‌های اجرایی وارد می‌آورد از لحاظ آماری باعث بالابودنِ فروش در قیاس میان سال‌های 1396 با سال 1397 شده است. همچنین برخی از گروه‌ها ضمن همکاری بیشتر با مجموعه، تمایل به اجراهای مضاعف در همان بازه زمانی مربوط به خود داشته‌اند. نکته دیگر آن است که سنجش کمیت مخاطب باید بر اساس ترکیبی از تعداد صندلی موجود، تعداد اجراها و همچنین هم زمانی اجراها با برخی رخدادهای فرهنگی، اجتماعی و سیاسی زمان اجراها، ویژگی فصلی و زمانی در طول سال که نقش مهمی در افزایش یا کاهش مخاطب دارد، مورد تحلیل قرار گیرد.
- در کنار تمامی مسائل طرح شده باید توجه داشت که کشور ما از آغاز سال 1397 تحت تحریم‌های شدید و ناجوانمردانه دولت‌های غربی قرار گرفته است و مقاومت دلیرانه ی مردم ایران در برابر فشارهای اقتصادی طبیعتاً بر میزان حضور و تماشای آثار نمایشی در مجموعه‌های گوناگون فرهنگی و هنری کشور تاثیر غیرمثبتی گذاشته است و در قیاس آماری فعالیت‌های مجموعه تئاتر شهر بین سال‌های 1396 و 1397 نباید این مهم را از نظر دور داشت.
- همچنان که در گزارش نیز اشاره شده است تعمیرات ضروری در مجموعه تئاتر شهر که در قالب نصب صندلی‌های جدید، تغییر و روزآمد کردن تکنولوژی صحنه‌ای و … در حال انجام است برای مدتی فعالیت‌های سالن‌های چهارسو و اصلی را متوقف خواهد کرد و طبیعتاً نباید کاهش فروش و تعداد مخاطبان بر مبنای چنین دلایلی را به عنوان سویه منفی در ارزیابی‌ها مورد استفاده قرار داد.
- و اما نکته ی پایانی. ضمن تشکر از آقای احسان زیورعالم پیرامون اشاره به چالش بلیت میهمان و افزایش آن در سال 1397 نسبت به سال 1396 به عرض می‌رساند مجموعه تئاتر شهر نیز همچون تمامی دلسوزان و علاقه‌مندان تئاتر بر این باور است که اهدای بلیت میهمان در شکل فعلی اساساً امری سازنده و زیبنده فضای تئاتر و هنرمندان آن نیست و می‌بایست با همکاری تمامی دست‌اندرکاران این حوزه، به شیوه‌نامه‌ای دست یافت تا ضمن حفظ کرامت هنرمندان، اصحاب رسانه و میهمانان عالی‌مقامِ مجموعه تئاتر شهر از طریقِ کاستن از بلیت‌های مهمان، بلیت‌هایی با درصدهای تخفیف مشخص در اختیار مخاطبان ویژه آثار قرار گیرد تا عواید آن هرچند مختصر در اختیار گروه‌های نمایشی گذاشته شود.
- پ
با این حال در برخی موارد همچون اجرای «خاتون» سیاست‌های کلان اداره کل هنرهای نمایشی مبنی بر حمایت از آثار نمایشی ارزشی و ایجاد امکانی برای تولید جامعه مخاطبان جدید برای تئاتر کشور که در نهایت می‌تواند زمینه‌ساز پرورش مخاطبان باشد، در تخصیص عمده بلیت رایگان تاثیرگذار بوده است که این نکته نیز مسبوق به سابقه است. با این حال امید است حتی در مورد چنین آثاری نیز بتوانیم در آینده نزدیک به الگویی قابل‌قبول‌تر دست یابیم.
