18.08.1401 بی بی سی
پنجاه‌ونهمین دوره جشنواره جهانی فیلم آنتالیا در ترکیه، شنبه شب (۸ اکتبر ۲۰۲۲) به کار خود پایان داد، در حالی که فضای جشنواره و همین طور مراسم اختتامیه تحت تاثیر وقایع ایران بود و برخی از برندگان جوایز به طور مستقیم به وقایع ایران اشاره کردند و گروهی از زنان دست‌اندرکار سینمای ترکیه هم با ادای احترام به شجاعت زنان ایرانی، گیسوان خود را در طول جشنواره قیچی کردند.
یکی از مهمترین لحظات جشنواره زمانی بود که گروه فیلم «دستبند نارپری» بر روی صحنه در حمایت از زنان ایرانی موهای خود را بریدند. این عمل آنها مورد تشویق بسیار تماشاگران قرار گرفت و روزنانه جمهوریت، از مهمترین روزنامه‌های ترکیه، عکس آنها را در صفحه اول خود منتشر کرد.
اشاره سینماگران ترک به چند سینماگر زندانی در این کشور هم بخش پرسروصدای مراسم اختتامیه بود که با اشاره‌های غالب آنها به ایران، اهمیت اتفاقات ایران در ترکیه را بیش از پیش موکد می‌کرد؛ به ویژه که بسیاری از سینماگران و روشنفکران ترکیه نگران وضعیت مشابه کشور خود در راستای گسترش اسلامگرایی هستند و برخی از سینماگران با فریاد بر ارزش‌های غیرقابل تغییر سکولار این کشور تأکید کردند.
جایزه بازیگری برای سینمای ایران
در بخش مسابقه بین‌الملل این جشنواره، فیلم ایرانی «علفزار» ساخته کاظم دانشی حضور داشت و بازیگر اصلی آن پژمان جمشیدی جایزه بهترین بازیگر مرد را به دست آورد.
جمشیدی در این فیلم نقش بازپرسی را ایفا می‌کند که در یک پرونده پیچیده، یا باید به سمت وجدان خود حرکت کند یا به اعمال فشار قدرتمندان تن دهد.
فیلم داستان عجیبی را روایت می‌کند و سعی دارد با افزودن تدریجی تنش در یک بستر نسبتا ساده و فضای عمدتا بسته، تماشاگر را به درون فیلم هدایت کند، اما به دلیل بسته بودن دست فیلمساز برای گفتن آشکار داستانش، فیلم لطمه می‌بیند و در نهایت نوشته پایانی فیلم – حداقل برای تماشاگر ایرانی – قابل باور نیست و به نظر می‌رسد تلاشی است برای گریز از سانسور.
بخش بین‌الملل
جایزه بهترین فیلم بخش بین‌الملل جشنواره به فیلم «ملاقات‌کننده» ساخته مارتین بلوک از بولیوی رسید که داستان مردی را روایت می‌کند که پس از آزاد شدن از زندان سعی دارد رابطه خوبی با دخترش برقرار کند اما به مشکلات جدی‌ای برمی‌خورد.
جایزه بهترین فیلم اول به فیلم «برف و خرس» ساخته سلجن ارغون رسید که داستان یک پرستار در یک روستای سرد دورافتاده را روایت می‌کند که سرمای محیط به بخشی از بستر داستان بدل می‌شود و چشم‌اندازهای دیدنی‌ای خلق م کند و فیلمساز در اولین ساخته‌اش، قادر است شخصیت یک زن تنها را در برابر محیطی پرتنش به خوبی پیش ببرد.
سینمای ترکیه
جشنواره آنتالیا چند سالی است که به آينه تمام نمایی از بهترین فیلم‌های سال ترکیه بدل شده است و امسال با نمایش ده فیلم در بخش مسابقه، فیلم‌های نسبتا متفاوتی را عرضه کرد. در حالی که سال قبل بیشتر آثار جشنواره حول محور وجدان و اخلاق می‌گذشت، امسال با فیلم‌هایی با مایه‌های متفاوت‌تری روبرو بودیم؛ ازجمله فیلم «ایگوانا توکیو» ساخته کان مودجی که یک فیلم علمی-تخیلی درباره یک زوج و فرزندشان در توکیو بود یا فیلم «پاسخ به دعوت» ساخته ایسمت کورتولوج و کان آریجی که از اولین فیلم هایی است در سینمای ترکیه که به طور آشکار و واضح داستانش را درباره یک زوج همجنسگرا بنا می‌کند.
اما بهترین و مهمترین فیلم امسال، «روزهای سوزان» ساخته امین آلپر بود. آلپر که فیلم‌های درخشانی چون «جنون» را در کارنامه دارد، در تازه‌ترین ساخته‌اش – که در جشنواره کن هم نمایش داشت – داستان بازرسی را روایت می‌کند که در یک روستا حاضر به سازگاری با شهردار قدرتمندش نیست و فیلم در چند بخش، روایت هولناکی از مواجهه او با قدرت حاکم ارائه می‌کند که آشکارا استعاره‌ای است از وضع سیاسی موجود در ترکیه.
آلپر به هوشمندی با بهره‌گیری از ادبیات و نویسنده مورد علاقه‌اش، آنتوان چخوف، روایت درگیرکننده‌ای را با ما قسمت می‌کند که در آن تماشاگر نمی‌تواند لحظه‌ای از پرده چشم بردارد و پایان باز و نیمه‌سوررئال آن، فیلم را از نمونه‌های مشابه متمایز می‌کند. اساسا علاقه آلپر به ترکیب رئالیسم خالص با سوررئالیسم – که در فیلم جنون با جنون شخصیت اصلی به اوج می‌رسد – ویژگی متمایز او را در سینمای ترکیه این سال‌ها رقم زده است.
این فیلم هفت جایزه را از آن خود کرد؛ از جمله جایزه بهترین کارگردان، بهترین فیلمبرداری و موسیقی و جایزه انجمن منتقدان ترکیه و انجمن فیلمسازان این کشور.
اما در حالی که همه گمان می‌کردند که نام این فیلم به عنوان بهترین فیلم بخش ملی جشنواره هم اعلام خواهد شد، این جایزه به فیلم «شب سیاه» ساخته ازکان آلپر رسید؛ فیلم دیدنی دیگری از سینمای ترکیه که داستان کم و بیش مشابهی را روایت می‌کند، این بار اما مسأله قتل رخ‌داده و وجدان، جهان شخصیت اصلی را به سمت و سوی دیگری می‌برد، در حالی که فیلمساز با هوشمندی داستان ساده یک خطی‌اش را پیش می‌برد و در انتها در پایانی تلخ و تکان‌دهنده روایتگر جهانی می‌شود که به حال و روز نه چندان خوش ترکیه این سال‌ها پیوند می‌خورد و معناهای فرامتن زیادی را با خود به همراه دارد.
