جشن جهانی نوروز هر سال در یکی از کشورهای “حوزه فرهنگی نوروز” برگزار می‌شد. اما دو سال است که دیگر از برگزاری این جشن خبری نیست. در شرایطی که آتش جنگ در منطقه شعله‌ور است چرا این جشن جهانی برگزار نمی‌شود؟
سازمان علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) در ۸ مهر ۱۳۸۸ نوروز را به عنوان میراث جهانی ثبت کرد. به پیشنهاد جمهوری آذربایجان، مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نشست ۴ اسفند همان سال ۲۱ مارس را به عنوان روز جهانی عید نوروز به رسمیت شناخت و در تقویم خود جای داد.
فرستنده : آقای علی تبریزی
پس از ثبت نوروز قرار شد مراسم نوروز جهانی هر سال در یکی از کشورهای حوزه فرهنگی آن برگزار شود. جشن جهانی نوروز در سالهای ۱۳۸۹ و ۱۳۹۰ در ایران، ۱۳۹۱ در تاجیکستان، در سال ۱۳۹۲ در ترکمنستان و برای آخرین بار در سال ۱۳۹۳ در افغانستان برگزار شد.
در ۳۸ کشور از جمله ایران، ترکیه، افغانستان، تاجیکستان، ترکمنستان، آذربایجان، قرقیزستان، قزاقستان و ازبکستان نوروز به صور مختلف جشن گرفته می‌شود.
بیشتر بخوانید: جشن جهانی نوروز؛ افغانستان در انتظار یازده رئیس‌جمهور
مراسم روز جهانی نوروز در سالهای ۱۳۸۹ و ۹۰ در ایران برگزار شد
به رغم مخالفت برخی از روحانیان برجسته کشور با جشن نوروز جهانی در ایران، آیت‌الله علی خامنه‌ای روسای جمهور مهمان را در سال ۱۳۹۰ به حضور پذیرفت. رهبر دینی و سیاسی ایران در دیدار با سران کشورهای شرکت کننده گفت: «با وجود آنکه عید نوروز یک جشن ملی است و جزو اعیاد دینی محسوب نمی‌شود اما در روایات متعددی از نوروز تجلیل شده است.»
با روی کارآمدن حسن روحانی به مقام ریاست جمهوری انتظار می‌رفت که تجلیل از نوروز جهانی ادامه یابد و ایران بار دیگر میزبان این جشن جهانی شود.
چرا نوروز جهانی امسال هم میزبان ندارد؟
خورشید همدم، تحلیل‌گر مسائل آسیای میانه و رئیس دفتر رادیو آزادی در شهر دوشنبه بر این باور است که نوروز جهانی در دو سال گذشته به دلیل مسائل امنیتی در افغانستان و خاورمیانه برگزار نشده است. وی تاکید میکند: «در ظرف دو سال اخیر جامعه جهانی و کشورهای خاورمیانه در حال مبارزه با گروه “دولت اسلامی” هستند. حتی کشورهایی که ثبات و امنیت هم دارند تا اندازهای درگیر مشکلات و ناامنی‌ها و تهدیدهای گروههای تروریستی افراطی قرار گرفته‌اند.»
بیشتر بخوانید: خطیب نماز جمعه مردم را به عزاداری در ایام نوروز فراخواند
این تحلیل‌گر مقیم شهر دوشنبه در ادامه به جنبه تاریخی نوروز هم اشاره میکند: «نوروز برخاسته از فارس‌زبانان است. در زمان جمشید نوروز تجلیل می‌شد و از آن زمان به بعد نوروز عملا به یک جشن جهانی مبدل شد. بعد از ثبت نوروز در یونسکو هم نوروز جهانی ۴ بار در کشورهای فارس زبان برگزار شده است.»
خیابان‌های شهر دوشنبه، پایتخت تاجیکستان در زمان برگزاری دور سوم جشن جهانی نوروز در سال ۱۳۹۱
برخی از کارشناسان مخالفت روحانیان ایران را هم در عدم برگزاری نوروز جهانی دخیل میدانند. خورشید همدم ولی این ادعا را رد میکند و میگوید: «مخالفت آیتاللهها با برگزاری نوروز جهانی میتواند در خود ایران تاثیر بگذارد و نه در کشورهای حوزه فرهنگی نوروز.»
این کارشناس بر این باور است که میزبانی نوروز جهانی را باید یکی از کشورهای ترک زبان بر عهده می‌گرفت.
تاجیکستان: تحویل سال در نوروز بجای سال نو میلادی
در ایران و افغانستان نوروز به عنوان سال نو به حساب می‌آید ولی در تاجیکستان به عنوان “جشن بهار” تجلیل می‌شود. در تاجیکستان آغاز سال نو بر اساس تقویم میلادی است. اما در سال ۲۰۱۵ میلادی برای نخستین بار مقامات تاجیکستان با برگزاری جشن‌های سال نو میلادی مخالفت کردند. هیچ کس در این کشور حق نداشت در سال نوی میلادی آتش‌بازی کند، مهمانی بدهد یا پولی به عنوان عیدی هدیه کند. در این کشور این بحث نیز مطرح شده بود که تحویل سال به جای سال نو میلادی در نوروز انجام بگیرد.
خورشید همدم در این رابطه میگوید: «مردم تاجیک موافق آن هستند که به جای سال نو میلادی نوروز جشن گرفته شود. اگر در تاجیکستان یک همه‌پرسی انجام بگیرد من مطمئن هستم که بیش از ۸۰ درصد تاجیک‌ها شاید هم ۹۰ درصد مردم از آن استقبال بکنند. کشور ما در یک منطقه استراتژیک واقع شده و تابع سیاست‌های روسیه است. به‌رغم آن نوروز در تاجیکستان عملا مثل سال نو و تحویل سال تجلیل می‌شود. در سخنرانی و پیام رئیس جمهور تاجیکستان از نوروز به عنوان سال نو و تحویل سال یاد می‌شود ولی ما به دلیل نفوذ روسیه نمی‌توانیم به جای سال نو میلادی تحویل سال نو را در نوروز انجام دهیم. اما در سالهای آینده این امکان وجود دارد که از نوروز به عنوان تحویل سال تجلیل شود و بجای سال نو میلادی آغاز سال در نوروز باشد.»
نوروز جشن ایدئولوژیک نیست
آرزو نقی‌یف کارشناس مسائل سیاسی یورو- آسیا و معاون مدیر عامل خبرگزاری ترند جمهوری آذربایجان هم به دویچه وله میگوید: «به‌رغم اینکه عید نوروز در میان مردم آذربایجان طی اعصار برگزار می‌شد، اما برای اولین بار بعد از استقلال کشور به عنوان عید رسمی برگزار می‌شود. برخی تلاش‌ها در میان بعضی از کشورها برای پیوند زدن این عید مردمی به مسائل نژادپرستانه و حتی دینی دیده می‌شود، اما لازم به ذکراست که این عید از بخش‌هایی از چین (ترک‌های اویغور)، افغانستان، آسیای مرکزی، بخش‌هایی از روسیه مانند تاتارستان؛ اینگوشتیا، قاراچای، قاباردین، بالکار، داغستان، چچنستان، تووا، آلتای؛ همچنین ترکیه و غیره برگزار می‌شود.»
بیشتر بخوانید: تلاش برای اسلامی کردن نوروز در دو هزار امامزاده
آقای نقی‌یف در ادامه صحبت‌های خود تاکید میکند “عید نوروز آئینی ایدئولوژیک نیست، بلکه یک ارث همگانی است” که در یونسکو به عنوان میراث مدنی به ثبت رسیده است.
نوروز جهانی در ترکمنستان سال ۱۳۹۲
“جشن نوروز فدای مسائل سیاسی شده است”
یکی از شرکت‌کنندگان مراسم نوروز جهانی که دوبار در سالهای ۱۳۸۹ و ۱۳۹۰ در مراسم تهران حضور داشته به دویچه‌وله میگوید که جشن جهانی نوروز فرصت و امکانی را فراهم کرده بود تا سران کشورهای حاضر در جشنواره در یک محیط شخصی باهم گفت‌وگو کنند. اما تمامی کشورهای حوزه نوروز درگیر مشکلات داخلی خودشان هستند و به همین دلیل آن شور و شوق اولیه در میزبانی از این پدیده فرهنگی- تاریخی دیگر وجود ندارد.
همچنین عواملی مانند ناامنی در برخی کشورها مثل افغانستان، مشکلات اقتصادی بسیاری از کشورهای حوزه نوروز به ویژه کشورهای آسیای مرکزی و آذربایجان که نوروز جشن ملی آنها نیز هست باعث شده کشورها چندان رغبتی به برگزاری مراسم جشن جهانی نوروز نداشته باشند.
بیشتر بخوانید: جشن جهانی نوروز هنوز جهانی نشده است
این شرکت‌کننده در مراسم رسمی جشن جهانی نوروز در ادامه تصریح میکند: «اگر حکومت‌های کشورهای منطقه تنها به حمایت مادی و معنوی از برگزاری این جشن مبادرت ورزیده و برگزاری این جشن جهانی را به سازمانهای مردم نهاد بسپارند قطعا این جشن جایگاه واقعی خود را خواهد یافت. من فکر می‌کنم اگر این جشن با حضور سازمانهای غیردولتی کشورهای حوزه نوروز و به صورت کارناوال برگزار شود اثر فرهنگی و بار معنوی آن بسیار فراتر از مراسم خشک، رسمی و دولتی نوروز خواهد بود که تا کنون برگزار شده است.»
آخرین جشن جهانی نوروز در افغانستان در سال ۱۳۹۳
برگزاری جشن‌های نوروز به شرط آنکه کشورهای منطقه به دنبال اهداف خاص سیاسی خود در مطرح کردن این روز باستانی نباشند به رشد هم‌گرایی کشورهای منطقه کمک شایانی خواهد کرد. دولت‌مردان کشورهای منطقه باید سعی کنند تمایلات ملی و سیاسی خود را در این قضیه دخیل نکنند. نوروز در انحصار ایرانیان و تورانیان نیست و همیشه در منطقه خاورمیانه و بین‌النهرین وجود داشته و جزو ارزش‌های مشترک آسیای میانه و خاورمیانه بوده است.
