«دیگر هیچ محوطه باستانی تخریب‌نشده‌ای در ایران باقی نمانده است»

1403.03.27 رادیو فردا

باستان‌شناسان ایرانی در گفت‌وگو با خبرگزاری‌های داخلی می‌گویند با وجود «یک میلیون و اندی» اثر و بنای تاریخی، «یک تپه و محوطه باستانی تخریب‌نشده در کشور نداریم».

عبدالرضا مهاجری‌نژاد،‌ متخصص دورهٔ تاریخی ایران، روز یک‌شنبه ۲۷ خردادماه، با انتقاد از «بی‌توجهی مسئولان» نسبت به تخریب محوطه‌ها و بناهای تاریخی توسط قاچاقچیان، در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا اعلام کرد با وجود «یک میلیون و اندی محوطه باستانی، متأسفانه یک محوطه یا یک گورستان سالم وجود ندارد که به‌درستی حفاظت شده باشد.»

او افزود که در ایران حتی «یک رویهٔ قضایی مشخص در برخورد با قاچاقچیان و حفاران غیرمجاز مشاهده نمی‌شود».

آقای مهاجری‌نژاد با اشاره به استخدام «دو هزار نیروی یگان حفاظت»‌ توسط وزارت میراث فرهنگی، گفت: «بیشتر این نیروها به‌دلیل نداشتن امکانات و بهره نبردن از آموزش به مأموریت نمی‌روند و بدتر اینکه این نیروها نه آموزش کافی دیده‌اند، نه ابزار دارند و ۹۰ درصد آن‌ها ضابط قضایی هم نیستند.»

خبرگزاری ایلنا در این زمینه نوشت اگر در گذشته «حفاران غیرمجاز در تاریکی شبانه» فعالیت می‌کردند، امروز «از فعالیت‌های پنهان و زیرزمینی خارج شده‌اند، آشکارا از باستان‌شناسان نیز درخواست همکاری دارند».

این خبرگزاری از قول رضا مهرآفرین، باستان‌شناس و مدرس دانشگاه، نوشت: «کار حفاران غیرمجاز به جایی رسیده است که اگر هفته‌ای یک‌بار نباشد قطعا ماهی یک‌بار با تماس و ارسال پیامک به باستان‌شناسان درخواست همکاری می‌دهند.»

به گفته او افراد با او تماس گرفته و با اشاره به داریوش بزرگ هخامنشی مدعی می‌شوند که «بار داریوش پیدا کرده‌ام بیایید بار مرا کارشناسی کنید.»

آقای مهرآفرین در ادامه گفت: «حفارهای غیرمجاز در سال‌های اخیر شتاب بیشتری گرفته و محوطه‌های تاریخی ایران در معرض تخریب گسترده‌ای قرار گرفته‌اند.»

این در حالی است که عزت‌الله ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ایران، اردیبهشت‌ سال گذشته، در واکنش به خبر بازداشت باندی که رسانه‌ها آن را «بزرگ‌ترین» باند قاچاق اشیای تاریخی از ایران می‌خواندند، وعده داده بود که به این وضعیت رسیدگی می‌شود.

بر اساس قانون ۵۶۱ مجازات جمهوری اسلامی قاچاق اموال تاریخی از یک تا سه سال حبس و پرداخت جریمه معادل دو برابر قیمت اموال قاچاق را شامل می‌شود.

به نظر می‌رسد مجازات حداقلی جمهوری اسلامی برای قاچاق اشیای تاریخی دست سارقان و قاچاقچیان را باز گذاشته و هر روز اخباری مبنی بر حفاری‌های غيرمجاز، قاچاق اشيای تاريخی از مرزهای زميني و دريايي و غارت آثار تاريخي كشور به گوش می‌رسد.