1403/05/20 ایسنا
هیئت امنای مسجد کازرونی می‌گویند نقشۀ آن‌ها برای تخریب شبستان این مسجد، تأییدیه میراث فرهنگی دارد. آن‌ها می‌گویند همۀ کارهایشان مُهر قانون دارد و خلاف شرع عمل نمی‌کنند؛ اما باید این پرسش را مطرح کرد که هیئت امنایی که ماه‌ها قبل حکمشان منقضی شده آیا قانوناً حق تصمیم‌گیری برای این مسجد را دارد و آیا میراث فرهنگی دربارۀ سقف و آجرچینی خفته و راسته و محرابی که به گفتۀ برخی کارشناسان در ذیل محراب فعلی پنهان است اطلاعات کاملی دارد و به موضوع حفظ خاطرۀ جمعی واقف است؟
سال ۱۳۹۹ بود که نخستین زمزمه‌ها درباره تخریب مسجد کازرونی خبرساز شد و ایسنا در اولین گزارش خود با عنوان سایه تخریب بر سر مسجد کازرونی به این موضوع پرداخت. در همان گزارش، ناصر طاهری؛ معاون وقت میراث فرهنگی استان تاکید کرده بود که «مسجد عباس‌آباد یا مسجد کازرونی حتماً وقف خاص است و درست است که قدمت بالایی ندارد اما در خاطرۀ جمعی مردم وجود دارد و ما اجازۀ تخریب نمی‌دهیم.» در آن گزارش، رضا کازرونی که پدرش مرحوم علی‌اکبر کازرونی طراحی و مهندسی مسجد کازرونی از ابتدا تا انتها را به انجام رسانده بود از ویژگی‌های این مسجد و ضرورت حفاظت از آن به تفصیل سخن گفت.
موضوع تخریب این مسجد با تلاش فعالان میراث فرهنگی و اهالی مسجد عباس آباد متوقف ماند تا اینکه ایسنا دومین گزارش خود درباره این مسجد را با عنوان مخالفت گسترده با تخریب مسجد کازرونی / مسجدی که خاطرۀ جمعیِ یک شهر است را سال گذشته منتشر کرد. در آن گزارش نیز وحید مهدویان، معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان در بخشی از صحبت‌هایش اشاره کرده بود: «حل هوشمندانه هندسه و چرخش هنرمندانه به سمت قبله، دالان و حیاط و ایوان‌های زیبا، محراب نفیس و کتیبه‌های معرق به خط بی‌نظیر نستعلیق، اجرای طاق‌های آجری بسیار زیبا و هنرمندانه و طاق‌نماهای نفیس معرق و معقلی، حوض خانه کم‌نظیر، بخشی از ارزش‌های لازم‌الحفظ هستند. مسجد کازرونی آخرین نمونه از مساجد ایرانی دو ایوانی است که از این جهت بسیار ارزشمند و از معدود ابنیه باقی‌مانده در اصفهان است. این مسجدِ واجد ارزش که معماری آن مربوط به دوران مهم گذار (اواخر قاجار به دوره پهلوی) است، تداوم معماری ارزشمند گذشته و نشان‌دهنده یکپارچگی تاثیرپذیری، گذار از یک دوره تاریخی به دوره دیگر و مکمل مجموعه اسناد و مدارک یک دوره تاریخی است. معمار مسجد کازرونی توانایی آن را داشته‌اند که چگونه و چطور قبله را در بنایی که در جهت جغرافیایی شمالی-جنوبی قرار گرفته، به درستی بگرداند تا هیچ جای کم و کاستی در حجم معماری مسجد باقی نماند. این مسجد نزد اهالی مورد توجه و علاقه خاص بوده و خاطره جمعی یک نسل را در خود حفظ‌کرده است. معنویت ناشی از سال‌ها عبادتِ علمای برجسته و اذکار مؤمنین و مومنات که بر سنگ و آجر این مسجد اثر کرده و آن را به موجودی صاحب روح عبادت تبدیل‌کرده است. این مسجد حاوی الگوی منحصر بفرد معماری است و همه وظیفه داریم از باقی مانده‌های ارزشمند اصفهان که جزئی از هویت و افتخار است، محافظت کنیم.»
حتی در همین گزارش به نامه اداره کل میراث فرهنگی استان خطاب به مدیر وقت شهرداری منطقه یک اصفهان اشاره شده و در آن چنین آمده بود: «عطف به درخواست ثبت شده در دبیرخانه این اداره کل و بازدید کارشناسی از مسجد تاریخی کازرونی واقع در خیابان عباس‌آباد و طرح مستندات اثر در کمیته ثبت آثار استان اصفهان مورخ ۲۴ خردادماه ۱۴۰۰ و تأیید کارشناسان این اداره کل مبنی بر واجد ارزش بودن بنای مذکور از نظر تاریخی و معماری، حفظ و حراست بنا بر اساس ضوابط بافت‌های تاریخی ضروری است، لذا خواهشمند است از صدور هرگونه مجوز تخریب، نوسازی و تفکیک و …. خودداری شود. بدیهی است صرفاً مرمت بنای مذکور با حفظ کالبد اصیل و با ارائه طرح مرمت پس از تأیید این اداره کل مجاز خواهدبود.» در آن گزارش به نامه دیگر این اداره خطاب به مدیر شهرداری منطقه یک اصفهان چنین اشاره شده بود: «نظر به بند ۳۲ مصوبات کمیسیون محترم ماده ۵ مورخ ۲۱ اسفندماه ۱۴۰۱ در خصوص مسجد تاریخی کازرونی، به آگاهی می‌رساند بنای تاریخی یادشده از آثار ارزشمند شهر اصفهان است و بر این اساس هرگونه تخریب، تفکیک و نوسازی آن ممنوع و صرفاً مرمت اصولی بنا متناسب با ساختار اصیل و کالبد تاریخی، مطابق با طرحِ موردتأیید و با نظارت این اداره کل امکان‌پذیر خواهدبود. قابل ذکر است حفظ خط بدنۀ مسجد در تمامی اضلاع ضروری بوده و هرگونه عقب نشینی دیوار از بر گذرهای همجوار مجاز نمی‌باشد. بدیهی است مطابق با مصوبه فوق الاشاره اصلاح خط بدنه مسجد مطابق با وضع موجود و بدون هرگونه عقب نشینی از محل اصلی خود مورد تأیید این اداره کل خواهد بود.»
حتی در بازید مهران زینعلیان، معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری اصفهان از این مسجد که در گزارشِ ذکر شده نیز آمده است موضوع تخریب مسجد کازرونی ازسوی ایشان مورد تأیید قرار نگرفته بود.
اما گزارش دیگر ایسنا درباره مسجد کازرونی نیز با نام مسجد کازرونی هنوز برجاست / اما من از شب می‌ترسم! منتشر شد که نشان می‌داد نمازگزاران محله عباس‌آباد برای اعلام اعتراض خود به اصرار هیئت امنا مبنی بر تخریب مسجد، نماز مغرب و عشای روز شنبه ۱۵ مردادماه را بیرون از مسجد کازرونی و درست در مقابل درب بستۀ آن اقامه کردند.
ایسنا در اخرین گزارشِ خود دربارۀ این مسجد نیز روز جمعه، ۱۹ مرداد سال جاری، خبر تخریب شبستان داخلی مسجد کازرونی اصفهان را منتشر کرد.
اما امروز چه گذشت؟
اما امروز شنبه (۲۰ مردادماه ۱۴۰۳) مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان، فریبا خطابخش – معاون فعلی میراث فرهنگی-، سیدمهدی موسوی موحد- معاونت قبلی میراث-، شهرام امیری- مدیر روابط عمومی- و سرهنگ علی قربانپور- فرمانده یگان حفاظت این اداره کل- همراه با دو نفر از اعضاء هیئت امنای مسجد کازرونی که البته تاریخ حکم آن ها به عنوان عضو هیئت امنای این مسجد منقضی شده، و همچنین جمع زیادی از اهالی محلۀ عباس آباد و نمازگزاران مسجد کازرونی، در این مسجد حضور یافتند تا دربارۀ موضوع تخریب شبستان این مسجد به ارائۀ دیدگاه‌های خود پرداخته و به نتیجه برسند.
در این گزارش تلاش شد تا قدم به قدم به همه مواردی بپردازیم که امروز در مسجد کازرونی گذشت؟
سکانس اول: شبستان داخلی مسجد کازرونی که بخشی از آن روز گذشته تخریب شد
شهرام امیری -مدیر روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان-: اجازۀ تخریب این قسمت از مسجد که قدمت تاریخی ندارد را به هیئت امنا داده‌اند ولی باید سایر بخش‌های مسجد حفظ شود.
ادیب-دبیر هیئت امنای مسجد کازرونی-: ۲۵۰ متر زمینِ پشت مسجد را هم آزاد کردیم.
امیری: دستتان هم درد نکند که دارید مسجد را بزرگتر می‌کنید.
نمازگزار مسجد کازرونی و از اهالی محله عباس‌آباد(از این به بعد برای کوتاه شدن، صحبت این افراد با ذکر نام «نمازگزاران» آورده می‌شود): سوال ما این است که لزوم تخریب این شبستان چیست؟ اگر به فضای فرهنگی نیاز است زمین پشت کفایت می‌کند.
امیری: دلشان می‌خواهد مسجد را بزرگتر کنند.
نمازگزاران: ولی مسجد قناس می‌شود.
امیری: طرح دارند. ابتدا اعلام کنید چه کسانی اینجا حضور دارند، یعنی برای ما مشخص شود چه کسانی در اینجا از اعضای هیئت امنا و چه کسانی از اهالی هستند؟
نمازگزاران: تاریخ حکم این اعضا که هیئت امنای قبل هستند به پایان رسیده است. این اعضا توسط اهالی مسجد تعیین نشده‌اند. مردم مسجد برای انتخاب هیئت امنا به امور مساجد مراجعه کردند، اما هیچگونه کمکی نکردند.
نمازگزاران: حدود چهار سال پیش یک خیّر محترم آمد و گفت که می‌خواهد مسجد را مرمت کند (گفت مرمت نه تخریب و بازسازی) اما هیئت امنا بحث تخریب کل مسجد و حتی حیاط را مطرح کردند که با پیگیری اهالی محل از این اقدام جلوگیری شد و حیاط حفظ شد و امیدواریم شبستان هم حفظ شود. الآن این مسئله مطرح شده که فضای شبستان مسجد کافی نیست، در حالی که این حرف کاملاً اشتباه است و این مسجد به جز نماز عید فطر در نمازهای یومیه پر نمی‌شود. حرف این افراد در مورد کمبود فضای فرهنگی، در مورد وضعیت نامناسب سرویس‌های بهداشتی و مجموعه فرهنگی شهید مطهری درست است و ما هم نمی‌خواهیم مردم اذیت شوند، ولی طرح‌های بسیار خوب دیگری وجود دارد که بدون دست گذاشتن به شبستان و نظم اصولی مسجد قابل اجراست، نه اینکه بخواهند شبستان را تخریب کنند.
ادیب: من نوۀ مرحوم مجلسی هستم و سابقه حضورمان در این محل ۶۰ سال است. تمام مساجد این اطراف احیا، اصلاح و اضافه شده، ولی این مسجد دست نخورده. این دوستان یک تفکری داشتند که می‌گفتند مسجد کازرونی همینطور باقی بماند. وضوخانۀ زنانه این مسجد را ببینید، آیا حاضرید اینجا وضو بگیرید؟ وضعیت مسجد را با این تفکر به جایی رسانده بودند که بچه‌هایی که کلاس‌های فرهنگی دارند کلاس خود را داخل یک دخمه برگزار می‌کنند. ما آمدیم یک زمینی را در قسمت جنوب گرفتیم که به شبستان اضافه می‌شود. این نقشه، تأییدیه میراث فرهنگی و نظام مهندسی را دارد و میراث به ما گفت وقتی می‌خواهید اعلام و اجرا کنید به ما خبر دهید. ۱۰ روز قبل از عید غدیر اینجا جلسه‌ای بود و صورتجلسه شد و آقای رضی‌زاده شهردار منطقه و آقای موسوی، معاون قبلی میراث تایید کردند که تخریب را شروع کنیم. همۀ کارهای ما مُهر قانون دارد. ما می‌خواهیم در این مسجد نماز بخوانیم و نمی‌خواهیم خلاف قانون و شرع عمل کنیم. ما دقیقاً طبق قانون پیش رفتیم و هیچ اقدام غیرقانونی هم انجام ندادیم، ولی به ما ظلم می‌شود و ما هیچ نمی‌گوییم. اینقدر آقایان قدرت و نفوذ دارند که یک ساعت بعد در ایسنا و ایرنا اعلام می‌کنند!
نمازگزاران: نفوذ شما بیشتر است که این امضاها را گرفتید.
امیری: پس هیئت امنا بر اساس مجوز و صورت‌جلسۀ نهایی، اجازۀ تخریب این بخش را گرفته‌اند. تا جایی که من خبر دارم گفته شده بخش‌هایی که واجد ارزش تاریخی و معماری است باید حفظ شود که شامل حیاط است.
نمازگزاران: اما از کارشناسان متخصص نظرخواهی نشده؟
ادیب: نظرات اشخاص را کنار بگذارید. قانون، کارشناس است. وگرنه سنگ، روی سنگ بند نمی‌شود. وقتی مهر قانون پای یک برگه‌ای خورد من و شما که شهروند این جامعه هستیم باید یاد بگیریم که قرار بر انجام آن است و باید همه از آن تبعیت کنند.
نمازگزاران: شما الآن خودتان غیر قانونی در مقام هیئت امنا هستید، چون حکم شما ۹ ماه است که تمام شده. از طرفی شما مطمئن هستید که همه قانونگذاران، کارشناس هستند؟
حکیم فعال(عضو هیئدت امنای مسجد کازرونی): بیش از سه سال است که پیگیر هستیم، اینجا امکاناتی برای نمازگزاران وجود نداشته و ندارد و حتی اگر بخواهند به سرویس بهداشتی بروند مشکل وجود دارد آن هم در بهترین نقطه اصفهان یعنی عباس آباد.
نمازگزاران: از مجموعه‌ای که قرار است به مسجد اضافه شود چه استفاده‌ای خواهد شد؟
حکیم فعال: هم یک مجموعه فرهنگی خیلی خوبی می‌شود و هم یک مسجد با امکانات بسیار که برای اهالی قابل استفاده است؛ یعنی یک مجموعه فرهنگی و مسجد.
کازرونی (از معتمدین محله و از نمازگزاران): گسترش این شبستان حتی اگر به اندازه یک متر جلو برود وارد کوچه می‌شود و اگر بخواهد دو متر جلو برود قناسی در شبستان ایجاد می‌شود، شبستانی که در طول سال شاید یک روز هم نیاز ندارد چنین گستره‌ای پیدا کند. شما پاسدار فرهنگ و تمدن هستید، ملاک شما برای تاریخی بودن یک مکان باید مؤلفه‌های فرهنگ باشد. آنچه پدیده و پیشینه و سابقه فرهنگی در این شبستان وجود دارد حتی در این بنای سنتی حیاط وجود ندارد. باید این شبستان که گُل وگُل و نقطه و نقطۀ آن خاطرۀ فرهنگی و سیاسی است، حفظ شود.
امیری: منظور شما این است که شبستان این مسجد به لحاظ میراث ناملموس ارزش خیلی زیادی دارد.
کازورنی: بله و اگر ارزش آن از حیاط مسجد بیشتر نباشد کمتر نیست. بنایی مستحکم است و من خیلی تعجب می‌کنم که هیئت امنا از وضوخانۀ خواهرها صحبت می‌کنند که اصلاً در هفتاد سال گذشته اینجا نبوده است! دستشویی و وضوخانه خانم‌ها و آقایان مستقل از مسجد بوده است. همه جا همینطور است. این مسجد از روز اولش با نیت فرهنگی و کاملاً سیاسی و ایدئولوژیک ساخته شده. آیت‌الله هاشمی، شاگرد آیت‌الله خمینی ۱۴ سال امام جماعت اینجا بودندو اجازۀ کشیدن یک خط روی این مسجد را نمی‌دانند، حتی وقتی که پدر شهید این محل می‌خواست اینجا را دیوارۀ آلومینیومی بگذارد به اسم اینکه بتوان از بخشی از آن استفادۀ مستقل کرد باز هم آیت‌الله هاشمی جلوی او ایستاد. من خیلی متأسفم که کسی مانند آقای حکیم،عظ برای اینکه ضرورت گسترش شبستان را بگویند دستشویی خانم‌ها را مطرح می‌کنند! من از میراث فرهنگی تقاضا می‌کنم که روی فرهنگی، تاریخی و سنتی بودن و خاصیت خاص این مسجد در استان اصفهان حداقل تحقیق کنند.
امیری: پس دو بحث وجود دارد؛ یکی میراث کالبدی است که دوستان میراث فرهنگی اعتقاد دارند حیاط به لحاظ تزئیناتش ارزش فیزیکی دارد، ولی حاج آقا کازرونی می‌فرمایند شبستانی که هیئت امنا مایلند تخریب کنند و زمین را به آن اضافه کنند بیشتر در حوزۀ میراث ناملموس یعنی رخدادها و افرادی که به در آنجا حاضر بودند اهمیت دارد.
ادیب: سلیقه‌ای است.
کازرونی: اصلاً بحث سلیقه نیست.
نمازگزاران: نگاه کاسب مآبانه با نگاه فرهنگی خیلی فرق می‌کند.
کازرونی: بزرگ‌ترین فقیه و عارف ۱۰۰ سال گذشته در این محراب نماز خوانده و از سانتی‌متر به سانتی متر این شبستان خاطرۀ فلسفی و عرفانی و سیاسی باقی مانده، اولین کلاس درس ایدئولوژی در تقابل با مسیونری انگلستان در این مسجد توسط آیت‌الله طیب شروع شد. من معتقدم که نباید خش به این مسجد بیفتد. هیئت امنا می‌گویند تخریب شبستان و گسترش مسجد، قانونی است، اما باید از هیئت امنا سوال کرد که آیا الآن هیئت امنای این مسجد، قانونی است؟
ادیب: دیگران کاشتند و خوردیم ما بکاریم و دیگران بخورند. اینجا مسجدی است که بر اساس شرایطی که دارد به مرور زمان تخریب شده و اصلاً نم همۀ ساختمان را گرفته. دو هفته پیش بخشی از دیوار حیاط ریخته پایین، همینطور دارد می‌ریزد. اینها نظرشان همیشه همین بوده که دست به این نما گذاشته نشود.
نمازگزاران: خب بخش‌های ریخته را مرمت کنید نه تخریب!
سکانس دوم: در این لحظه امیر کرم‌زاده، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان به مسجد کازرونی وارد شد.
مدیرکل میراث: من امروز همراه با معاون، دستیار، فرمانده یگان میارث به اینجا آمدیم و می‌خواهیم باهم این موضوع را بررسی کنیم و به نتیجه برسیم.
نمازگزاران: مشکل ما زیرآبی رفتنِ هیئت امنا است، برگۀ مجوز این اعضا تعمیرات جزئی است. آیا تعمیرات جزئی با کلنگ زدن به کاشی‌ها شروع می‌شود!
مدیرکل میراث: اینجا هیئت امنا دارد.
نمازگزاران: ندارد، حکمشان تمام شده است.
مدیرکل میراث: اینجا زیرمجموعۀ اوقاف است.
نمازگزاران: نه نیست.
جعفر کسائیان، پیشکسوت حوزۀ میراث فرهنگی و عمران: من ۱۲ ساله بودم که به این مسجد می‌آمدم یعنی ۷۲ سال قبل. هشت سال میراث فرهنگی کار کردم، آنچه مهم است فقط تاریخی بودن نیست، هنری بودن هم هست، تعلق خاطره هم هست.
سکانس سوم، به درخواست مدیرکل میراث همگی به حیاط رفتند.
مدیرکل میراث: خاطره سازی را رها کنید، دربارۀ اصول معماری صحبت کنید. ما در مورد بنای تاریخی صحبت می‌کنیم پس خواهشا فنی صحبت کنید، مثلاً اگر من ۱۰ سال پیش اثر هنری را در منزلم خلق کرده‌ام که هم‌قدمت با محراب این مسجد است آیا امروز بخواهم آن را خراب کنم باید به کسی پاسخ بدهم؟ محرابی که من دیدم تاریخی نیست.
نمازگزاران: اگر اثرتان مربوط به اجتماع باشد، بله باید پاسخ بدهید.
مدیرکل میراث: مسجد متولی دارد، هیئت امنا دارد.
نمازگزاران: شما پروندۀ مسجد را دیده‌اید که می‌گویید هیئت امنا دارد؟! مسجد، هیئت امنا ندارد، این هیئت امنا حکمشان ۹ ماه است که تمام شده است.
مدیرکل میراث: اگر هیئت امنا ندارد به من ربطی ندارد، به اوقاف ربط دارد. اصلا متولی مسجد، میراث نیست که یقۀ میراث را گرفته‌اید. میراث بر روی بخش تاریخی بنا، اظهارنظر می‌کند. چرا یقۀ اوقاف را نمی‌گیرید.
نمازگزاران: برای اینکه مسجد متولی خاص دارد، شخص خاص دارد.
امیری: ما با دو حوزه برای ادارۀ مسجد طرف هستیم؛ یکی مرکز امور مساجد و یکی اداره اوقاف. اگر این هیئت امنا به هر دلیلی غیرقانونی هستند شما باید به آن نهادها مراجعه و شکایت کنید. دومین موضوع هم دو بحثِ کالبد فیزیکی مسجد و مباحث معنویِ آن است.
مدیرکل میراث: آن چیزی که در این مسجد واجد ارزش تاریخی است و ارزش ثبت دارد کدام بخش است؟
کسائیان: این یک مسجد دو ایوانه است و زمانی که ساخته شد خودش یک سند تاریخی است. سقف این مسجد هم تیرآهن است یعنی اولین باری که تیراهن در ایران وارد شده، درواقع متوجه زمان بودند که باید امروزی کار کنند. این خودش یک سند تاریخی است.
سیدمهدی موسوی موحد، معاون پیشین اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان و دستیار کنونی مدیرکل: دکتر ایزدی، مدیرکل پیشین میراث اصلا نظرش تاریخی بودن بنای مسجد نبود و مکاتبات آن نیز وجود دارد و بنا بر این شد که هیئت امنا طرح بیاورند. من خودم از کسانی بودم که مخالف تخریب مسجد بودم و بارها جلسه داشتیم و هیئت امنا اتفاقا از من هم گله‌مند هستند و حتی در یکی از جلسات کمیسیون ماده ۵ با دکتر ایزدی اختلاف هم نظر داشتیم و دو حرف متفاوت زده شد که برازندۀ مدیر و معاونش نبود. نظر دکتر ایزدی این بود که این مسجد قدمت تاریخی ندارد و واجد ارزش تاریخی و قابل حفظ و نگهدرای نیست و می‌توانند با توجه به نیاز اهالی محله و بر اساس اینکه دغدغۀ هیئت امنای مسجد این بود که مسجد گنجایش ظرفیت برای مراسم را ندارد تخریب و بازسازی شود. اما بحث این بود که ارزش‌های این مسجد چیست؟ من قبول دارم که باید اتفاقات تاریخی در این مسجد را موردنظر قرار داد؛ اما در نهایت به این جمع‌بندی رسیده شد که حیاط و دو ایوان مسجد، وضوخانه، ووردی، دالان حفظ شود و شبستان که با تیرآهن ساخته شده و عملاً به لحاظ تاریخی قدمتی ندارد و سازۀ فلزی دارد متناسب با نیاز مسجد تخریب و بازسازی شود. ارتفاعی هم که قرار است قسمت جدید داشته باشد همین ارتفاع وضع موجود (۶ متر) است و زیرزمین متناسب با نیاز و یک طبقه روی آن ساخته شود.
مدیرکل میراث: یعنی طرحشان در اداره کل تصویب شده؟
موسوی؟ بله
مدیرکل میراث: فقط شبستان تخریب می‌شود؟
موسوی؟ بله و زمین پشتِ آن الحاق می‌شود.
مدیرکل میراث: پس از لحاظ تاریخی، کارشناسانِ ما تأیید می‌کنند که این مسجد واجد ارزش تاریخی نیست.
نمازگزاران: چرا از دیدگاه‌های متخصصان و پیشکسوتان مرمت و معماری نظرخواهی نمی‌کنید؟ چرا دیدگاه افرادی مانند مهندس منتظر که به تازگی به‌عنوان چهرۀ ماندگار میراث فرهنگی کشور هم معرفی شدند و به لزوم حفظ شبستان معتقدند نادیده گرفته می‌شود؟
مدیرکل میراث: هریک از کارشناسان میارث ممکن است نظرات متفاوتی داشته باشند، مثل یک پزشک. الآن خرد جمعی اتفاق افتاده. در سبقۀ این مسجد، کارشناسان و مدیرکل وقت میراث فرهنگی تصمیمی را گرفته و اعلام کرده‌اند، من که نمی‌توانم آن را باطل کنم.
نمازگزاران: چرا نمی‌توانید؟!
مدیرکل میراث: چون مجوزی در گذشته صادر شده. حالا من به‌عنوان مدیر کل فعلی الآن این سوال را مطرح می‌کنم که آیا این مسجد در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده؟
موسوی؟ خیر. کارشناسان ثبت آثار از وزاتخانه تشریف آوردند و نظرشان این بود که مسجد واجد ارزش تاریخی و ثبتی نیست. من این را به هئیئت امنا نگفتم چون نمی‌خواستم کل مسجد را تخریب کنند.
مدیرکل میراث: من هم از لحاظ معماری خاص و پیچیده چیز خاصی نمی‌بینم که آن را ثبت کنم.
نمازگزاران: اگر تخریب درست است چرا شبانه؟ چرا پنهان‌کاری؟
مدیرکل میراث: میراث مرجع صحبت شما نیست. بروید یقۀ شهرداری را بگیرید. جناب سرهنگ، فرمانده یگان حفاظت است و دیروز آمده و تخریب را متوقف کرده. برای مسئله‌ای که به میراث ربطی ندارد پروپاگاندا راه می‌اندازید.
نمازگزار: اگر در حین تخریب شبستان، دیوار حیاط هم ریخت چه می‌شود؟
مدیرکل میراث: در آن صورت من هیئت امنا را به زندان می‌برم. اگر هرکسی به بخش‌هایی که ما تشخیص دادیم واجد ارزش تاریخی است و باید حفظ شود تعرض کند دو سال زندان دارد و باید عین به عینِ آن را مرمت کند. هیئت امنای محترم بدون حضور نمایندۀ میراث فرهنگی هیچ کاری نباید بکند، این اولین دستور من است. اگر انجام دهید کل کارتان را می‌خوابانم.
نمازگزاران: ما آثاری داریم که در تهران و مخصوصاً در بعضی از شهرهای دیگر که ثبت شده و ارزش تاریخی به معنای قدمت تقویمی ندارد ازجمله ساختمان میراث فرهنگی. عده‌ای پیگیر بودند و ساختمان میراث فرهنگی تهران را به ثبت رساندند، آیا ما نباید از مدیرکل محترم خودمان این انتظار را داشته باشیم که ابنیه واجد ارزش ما را فارغ از تقویم ثبت کنند؟ نکته دیگر اینکه درست است که مسجد است و به شما ربطی ندارد ولی شما یکی از ذی‌نفوذان مسئلۀ این اثر هستید. شما گاهی می‌گویید این زمین پشت مسجد است بروند و ۶ متر بسازند و زیرِ زمین هم بروند چون زمین بایر است و هیچ املایی روی آن نوشته نشده، اما اینجا این املا نوشته شده و ۸۵ سال پیش هم نوشته شده است و فقط دوستان حق دارند تحت نظارت شما که متولی ابنیه تاریخی هستید کاری انجام دهند. پای شما در این مسجد، ذی نفع یا ذی نفوذ است.. الآن کاشی‌ها و گچ‌های داخل حیاطی که ازنظر شما فقط این قسمت واجد ارزش است ریخته شده اما هیئت امنا همنی بخش‌ها را هم مرمت نمی‌کنند، چرا؟ چون می‌خواهند کل مسجد را تخریب کنند.
مدیرکل میراث: چرا نمی‌روید اوقاف و هیئت امنا را عوض کنید.
نمازگزاران: آن هم می‌رویم. اما شما مسئول ابنیۀ تاریخی هستند پس نظارتی روی این مسئله دارید.
مدیرکل میراث: ما در جای تاریخی نظارت داریم.
مدیرکل میراث: اگر به حیاط دست زدند من خودم آنجا می‌ایستم و می‌گویم عین به عین آن را بسازند.
نمازگزاران: آن موقع شما نیستی. اصلاً معلوم نیست تا چندماه دیگر شما مدیرکل باشید!
امیری: ببنید دوستان، از چند سال پیش هیئت امنا به دنبال این بود که کل این بنا را تخریب کنند که ما در طرحی اعلام کردیم که حیاط مسجد واجد ارزش تاریخی است، اگر چه ثبت هم نیست. اما اجازۀ تخریب شبستان را دادند، چون از لحاظ سابقۀ تاریخی و کالبدی و معماری و آرایه‌ها ضعیف‌تر از حیاط است. این کل ماجرا است. دوم این که شما می‌فرمایید این هیئت امنا غیر قانونی است، پس شما باید به مرکز رسیدگی به امور مساجد و یا اداره کل اوقاف مراجعه کنید.
نمازگزاران: چرا تخریب با هماهنگی شهرداری و میراث انجام نشد؟
مدیرکل میراث: اینجا میراث نقش ندارد، اوقاف نقش ندارد. اگر هیئت امنا تخلف می‌کند به میراث چه ربطی دارد! فصل الخطاب، قانون است و قانون می‌گوید اگر هیئت امنا تخلف کند باید به سراغ اوقاف بروید. مسجد متولی دارد. چرا در مورد چیزی که به میراث ربطی ندراد میراث را قضاوت می‌کنید! هر موقع به حیاط دست زدند من با دستبند می‌آیم هیئت امنا را می‌برم. در مورد آثار واجد ثبتی و تاریخی هم همکارانِ من از وراتخانه آمدند و اعلام کردند که شبستان این مسجد، اثر تاریخی ثبت نیست. اما اگر کسی به یک آجر حیاط دست بزند من او را با دستبند می‌برم. از این به بعد به خاطر اینکه به حیاط آسیبی نرسد، تخریب شبستان مسجد هم باید زیر نظر میراث فرهنگی انجام شود.
